Kogo i jak wybierać?

Sąd Okręgowy w Poznaniu orzekł właśnie, że zatrzymanie Józefa Piniora było uzasadnione. Nie przesądza to rzecz jasna o winie sanatora. Ja tym bardziej daleki jestem od ferowania w tej sprawie wyroków, a swoja opinię wyraziłem wcześniej. Casus Piniora nieodparcie natomiast przywołuje refleksje, które kołaczą się w mojej głowie od lat. Im dłużej przypatruję się polskiej obyczajowości politycznej, tym bardziej krystalizują się we mnie poglądy, że cały nasz system wyborczy jest do bani.

Pytanie na początek: ile musi wyłożyć z prywatnych pieniędzy kandydat partii politycznej, aby być umieszczonym na pierwszym miejscu listy wyborczej? To, że w przypadku wielu partii musi – jest tajemnicą poliszynela. Pytanie tylko: ile? Ile za pierwsze miejsce, ile za drugie? Ile za kandydowanie na wójta czy prezydenta miasta?

Niby media mamy wolne, ale – pewnie jako dowód tej wolności – nie bardzo chcą się one zainteresować problemem. Temat tabu? Pewnie nie dzieje się tak przez przypadek. Kandydaci gromadzą prywatne fundusze, pożyczają od znajomych, pożyczają w bankach. Na pokrycie kosztów kampanii wyborczych w bankach (a jak pokazują choćby ostatnie wybory parlamentarne nie tylko w bankach) zaciągają poważne pożyczki również partie polityczne.

Nie mam żadnych dowodów na twierdzenie, że zaciągając pożyczkę kandydat traktuje wydatki na kampanię jako inwestycję, która – jak każda inwestycja – powinna się zwrócić w takiej bądź w innej formie.  Dowodów nie mam, ale nie zdziwiłbym się, gdyby w wielu przypadkach tak właśnie było – zwłaszcza, gdy zaangażowany kapitał prywatny stanowi poważne obciążenie rodzinnego budżetu kandydata, a pożyczki trzeba spłacać. Z całą pewnością stwierdzić natomiast mogę, że z samej swojej istoty ukształtowany w Polsce model kampanii wyborczych dyskryminuje mniej zamożnych i mniej finansowo zaradnych potencjalnych kandydatów oraz sprzyja tworzeniu mechanizmów politycznej korupcji.

Tak dalej być nie powinno. Model kampanii wyborczych w naszym kraju wymaga głębokiej refleksji i gruntownej przebudowy.  Dotychczasowy oparto na zasadach dosyć bezkrytycznie przeniesionych do nas zza Wielkiej Wody w latach 1989/90. Głównym operatorem kampanii wyborczych są tam (i u nas) media wszelkiej maści. I to właśnie media, firmy PR-owskie, właściciele tablic ogłoszeniowych przejmują gros partyjnych i prywatnych funduszy na kampanie wyborcze.  Ten model nie zdaje egzaminu. W audycie wykonania zadań jednym z podstawowych kryteriów oceny jest kryterium value for money (wartość za pieniądze). W naszym kraju z kampanii na kampanię, za coraz większe pieniądze, naród otrzymuje coraz to gorszy jakościowo parlament. „Wartość za pieniądze” leci w dół na łeb na szyję. Fatalne merytoryczne i etyczne przygotowanie posłów (elity narodu) przekłada się wprost na coraz gorsze prawo, a ostatnio na psucie całego systemu prawnego.

Próbując naszkicować zarys nowego modelu kampanii wyborczych zacząć należy od generalnych celów tych kampanii. Są nimi:

  1. Dostarczenie każdemu wyborcy niezbędnych informacji o programie ugrupowania i indywidualnych programach kandydatów.
  2. Dostarczenie wyborcy niezbędnych informacji o kandydatach, obejmujących również informacje o ich statusie majątkowym.
  3. Zapewnienie każdemu wyborcy możliwości bezpośredniego spotkania z kandydatem do funkcji publicznych.
  4. Zapewnienie każdemu wyborcy możliwości korespondencji z kandydatem.

Realizacja tych celów zachodzić powinna przy respektowaniu następujących zasad:

  1. Decyzja wyborcy w największym stopniu powinna wynikać z jego świadomej, merytorycznej decyzji, a nie być efektem możliwości i zdolności „uwodzenia elektoratu” przez ugrupowania polityczne i ich kandydatów. Z procesu wyborów władz publicznych wyeliminować należy wszelkie agresywne techniki marketingu komercyjnego
  2. Zaplecze finansowe kandydata i/lub ugrupowania wyborczego nie powinny mieć wpływu na wynik wyborów.
  3. Komisje Wyborcze zapewniają dostarczenie we właściwym terminie do każdego gospodarstwa domowego kompletnego zestawu programów wyborczych i sylwetek kandydatów w formie papierowej oraz przez strony internetowe.
  4. Komitety wyborcze zapewniają możliwość spotkania wyborców z kandydatami oraz obecność kandydatów w Internecie.
  5. Wyeliminowana zostanie uliczna walka komitetów wyborczych na banery, plakaty, tablice ogłoszeniowe itp. Publiczne przekazy dotyczyć winny tylko wskazania miejsca, gdzie wyborca uzyskać może informacje o celach i programach wyborczych oraz kwestii technicznych.
  6. Rola mediów ograniczona zostanie do organizowania debat kandydatów, przekazywania informacji o planowanych spotkaniach przedwyborczych oraz informacji technicznych dotyczących wyborów. Wykupywanie czasu antenowego przez ugrupowanie bądź kandydata powinno być niedopuszczalne.
  7. Agitacja wyborcza przez kościoły i związki wyznaniowe powinna być zakazana.

 

Jeżeli powyższe zasady uzupełnione byłyby przez przywrócenie instytucji List Krajowych (w wyborach parlamentarnych), to istnieją duże szanse na to, że decyzje wyborców będą bardziej świadome i  podejmowane z podejmowane z poczuciem współodpowiedzialności, że merytoryczny i etyczny poziom wybranych do pełnienia służby publicznej się podniesie i że sumaryczne koszty kampanii wyborczych będą w efekcie dużo, dużo niższe niż obecnie.

Że to jest utopią? Tak, ale wszystko kiedyś było utopią.

Autor: Jacek Uczkiewicz

Szczegóły na FB: https://www.facebook.com/jacek.uczkiewicz/about?section=bio&pnref=about

Jedna myśl w temacie “Kogo i jak wybierać?”

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *