Bez „i”

Artykuł Anny Grodzkiej „O mediach i demokracji” opublikowany na łamach Strajk.eu i Dziennika Trybuna zasługuje więcej niż na uwagę. Temat podniesiony przez Grodzką powinien być kontynuowany w dyskusjach, zwłaszcza w środowiskach demokratycznych. Analiza stanu polskiej demokracji, problemów (lub precyzyjniej: braku problemów) znacznej liczby wyborców, dyktat mediów, aktualna rola mediów publicznych przeprowadzona przez Grodzką jest jak najbardziej właściwa, celna. Niestety, na tym pozytywy tego ważnego artykułu moim zdaniem się kończą. Analiza sytuacji właściwa, ale wnioski i postulaty chudziutkie. Brakło nie tylko przysłowiowej kropki nad „i”, ale również samego „i”.

Proponowane rozwiązania niewiele wnoszą nowego, a nawet umacniają wręcz obecny, wynaturzony system. Przecież finalna propozycja autorki obciążania reklamodawców pokrywania kosztów medialnych kampanii społecznych to właśnie umocnienie wpływu biznesu reklamowego. Dodatkowe koszty pokryją sobie z cen towarów, za które zapłacimy, a proponowany Fundusz Medialny będzie bardzo zainteresowany tym, aby rynek reklam – a więc usług masowego ogłupiania ludzi – był jak największy. Myślę, że nie tędy droga.

Demokratyczna lewica powinna podjąć trud opracowania własnej koncepcji kampanii kreowania przedstawicieli społeczeństwa w instytucjach państwa demokratycznego. Streścić ją można w dwóch słowach: dekapitalizacja i sekularyzacja społecznych kampanii wyborczych.

Zdaję sobie sprawę z tego, że 98% czytelników, którzy dotarli do tego miejsca mruknie pod nosem coś na kształt: „To przecież niemożliwe! Uczkiewicz zwariował!” i przejdzie do innej lektury. Ale ja chciałbym zwrócić się do tych dwóch procent, do tych ludzi lewicy, którzy nie boją się formułowania celów przez otoczenie uznawanych za szalone, a w każdym razie niemożliwe. Przypomnę tylko nieśmiało, że cały nasz postęp cywilizacyjny, z którego tak jesteśmy dumni, swoje początki zawsze miał w przełamywaniu stereotypów, w sięganiu po niemożliwe.

Problem pierwszy: władza czy odpowiedzialność.

Aby skonstruować nowy, wartościowy model kampanii wyborczej zacząć należ od sedna wyborów. Postawię więc pytanie: dlaczego ciągle, w kółko, mówimy o wyborze WŁADZ. Władz krajowych, wszelkich szczebli władz samorządu terytorialnego, samorządów zawodowych. Jeżeli nawet nasz piękny polski język jest w tym obszarze zbyt ubogi, to jednak cała narracja wokół wyborów dotyczyć powinna ODPOWIEDZIALNOŚCI. Celem wyborów w społeczeństwie demokratycznym powinno być wyłanianie ludzi, naszych przedstawicieli, którym powierzamy ODPOWIEDZIALNOŚĆ za kierowanie biegiem wspólnych spraw, na których cedujemy część własnej odpowiedzialności, abyśmy mogli zająć się na co dzień innym i sprawami a także kontrolowaniem tego, jak nasz mandat zaufanie jest wykonywany. Nie chodzi tylko o to, że w naszej, głęboko zakorzenionej historycznie tradycji, WŁADZA, jest z założenia ciałem obcym, zewnętrznym, wręcz wrogim. Bardziej kojarzy się nam z przywilejami, mechanizmami przymusu. Nie chodzi też o to, że do „władzy” wielu idzie po zaszczyty, wpływy, apanaże. Chodzi też o to, że taki wyścig do władzy jest z gruntu ademokratyczny, aspołeczny.

Z pojęciem „władzy” ściśle związane jest inne pojęcie: „walka”. Każde wybory to u nas jedno wielkie pole bitwy, w której są wygrani i przegrani. Wygrani chodzą w chwale, a przegrani… w niechwale. Statystycznie mandaty w różnego rodzaju organach publicznych uzyskuje około 10% kandydatów. Jeżeli do tego dodać, że każda kampania wiąże się z koniecznością kapitałowego zaangażowania kandydata, to nasze kampanie wyborcze są jedną, wielką machiną produkującą obywateli – frustratów. I do tego frustratów wśród najbardziej wartościowej części społeczeństwa, gotowej czas swój i zdolności poświęcić dla dobra publicznego. Ciekawy jestem czy chociaż w jednej gminnej szkole podstawowej w Polsce przeprowadzono lekcję na temat wyborów do Rady Gminy, w czasie której wszystkich kandydatów prezentowano jako osoby, które publicznie zgłosiły gotowość podjęcia ODPOWIEDZIALNOŚCI za wspólnotę, jako wzór postaw obywatelskich, wzór do naśladowania.

Problem drugi: forsa.

Wielokrotnie zdarzyło mi się słuchać jednego z wojewódzkich liderów SLD, który prosto z mostu przekonywał, że „na pierwsze miejsce na liście bez 100 tysięcy złotych nie ma co startować”. Nie wiem: sto czy dziesięć tysięcy. Ale już sam fakt, że wybory do obywatelskich organów przedstawicielskich kandydat musi traktować jako inwestycję kapitałową jest aberracją. Przecież nieodłącznym elementem każdej inwestycji jest „stopa zwrotu kosztów”. Cały więc system wyborczy petryfikuje wybory jako wyścig o władzę i wpływy. Ale jest jeszcze jedno oblicze tej kwestii: wybory w Polsce są właściwie tylko dla bogatych. Nie mogę pojąć jak lewica może przechodzić do porządku dziennego nad tym, że wybory są w Polsce tylko dla lepiej sytuowanych materialnie, jak może nie reagować na to, że konstytucyjna równość obywateli w czynnym prawie wyborczym jest fikcją.

Wyborami do organów przedstawicielskich w Polsce rządzi pieniądz. Partie polityczne szukają jawnych i skrytych sponsorów (zobowiązania!), zaciągają – podobnie jak wielu kandydatów – kredyty bankowe. Gdzie płynie ta rzeka pieniędzy? Płynie do wszelkiego rodzaju komercyjnych agencji reklamowych i mediów, które kandydatów sprzedają nie przymierzając jak „Najlepszy płyn do higieny intymnej”. Medialne kampanie komercyjne oparte są przecież na doświadczeniach kampanii reklamowych, której podstawowa dewiza, wypracowana jeszcze w początkach minionego stulecia w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej głosi: „Pamiętaj! Jeżeli w reklamie odwołujesz się do racjonalizmu, zdrowego rozsądku, to de facto odwołujesz się do 10% odbiorców”. Dlatego słynne „czarne teczki” Tymińskiego pokonały ikonę polskiej demokracji: Premiera Tadeusza Mazowieckiego. Dlatego czarny PR jest tak skuteczny. Dlatego komitety wyborcze zabiegają, aby na ich listach znaleźli się aktorzy popularnych programów telewizyjnych, znani sportowcy, celebryci. Oczywiście w żaden sposób nie można ograniczać ich czynnych praw wyborczych, ale nie powinni służyć za przynętę na wyborcę w demokracji obywatelskiej. Powyższe praktyki doprowadziły przecież do tego, że poziom merytoryczny, etyczny i kulturalny polskiego Sejmu z kadencji na kadencję spada na łeb na szyję.

Podporządkowanie kampanii wyborczych do organów przedstawicielskich regułom właściwym dla komercyjnej reklamy, oddanie ich w ręce komercyjnych mediów ma jednak jeszcze jeden, o wiele groźniejszy dla demokracji skutek. Każdy z nas niejednokrotnie słyszał slogan, że „kampania wyborcza rządzi się swoimi prawami”, że „w kampanii wyborczej mówi się różne rzeczy” lub wręcz, że „w kampanii wyborczej kłamanie jest dozwolone”. Medialni komentatorzy często oczekują wręcz „uwodzenia elektoratu przez kandydatów”. Krótko mówiąc przez ostatnie 30 lat demokracji w Polsce kłamstwo wyborcze stało się normą nie tylko polityczną, ale i społeczną. Czy demokratyczna lewica może się z tym godzić?

Kler

Porządkując polski system wyborczy, szukając jego lepszych, społecznie wydajniejszych formuł, postawić należy też tezę o koniecznej sekularyzacji kampanii wyborczych. Sekularyzacji rozumianej jako maksymalne ograniczenie ingerencji kościołów w proces wyborczy. Rozdział kościoła od państwa w tej najważniejszej dla państwa kwestii musi być jasny, jednoznaczny. Również w imię naszej suwerenności zwłaszcza w przypadku Kościoła Katolickiego jego funkcjonariusze i struktury reprezentują interesy państwa obcego. Nie chodzi tu tylko o kwestie kazań głoszonych w kościołach, ale również o odejście od złej tradycji organizowania wyborów w niedziele. Po mszy, w trakcie której często w sposób mniej lub bardziej zawoalowany przekazane zostały instrukcje, wierni gromadnie zmierzają do lokali wyborczych, co razem tworzy określoną zbiorową presję.

Lewica

Lewica w Polsce staje – podobnie jak na całym świecie – wobec podstawowego dylematu: czy być, jak przez minione 30 lat, ruchem politycznym adaptacyjnym czy kreatywnym. Adaptacyjnym, czyli takim, który przystosowuje się do reguł gry ustanawianych przez kapitał, starając się „socjalizować” jego rozwiązania i tam gdzie chcą dodać 10 to domagać się 12, a gdzie chcą zabrać 10 to domagać się 8. Kreatywnym natomiast to takim, który tworzyć będzie własną, nowoczesną wizję demokratycznego społeczeństwa i państwa, który proponować będzie własne, lewicowe rozwiązania systemowe. Stosunek lewicy do fundamentalnej społecznie i politycznie kwestii reguł kreowania ciał ponoszących odpowiedzialność za kraj i ludzi będzie jednym z poważniejszych dla niej sprawdzianem w tym względzie.

Celowo nie przedstawiam tu propozycji własnych założeń do nowego podejścia do kwestii wyborczych – pomieściłem je we wpisie „Kogo i jak wybierać” z lutego 2017 r. Jestem jednak przekonany, że temat „Wybory w społeczeństwie obywatelskim” wart jest pracy grupy lewicowych intelektualistów, idealistów, niebojących się budowania maszyn latających cięższych od powietrza.

Dla dobra Polski i Polaków.

Ostrzegam

Urodziłem się w 1950 roku. W Polsce Ludowej. W tej Polsce się wychowałem i dorastałem. Polsce Ludowej zawdzięczam wykształcenie, zawdzięczam możliwość zetknięcia się z ideologią i ideami lewicy polskiej i międzynarodowej. Jestem i pozostanę człowiekiem lewicy. Polsce Ludowej, mojemu państwu, podobnie jak miliony innych Polaków – służyć chciałem jak najlepiej.

Zasługi Polski Ludowej dla polskiego narodu, dla polskiego państwa są ogromne i niezaprzeczalne. Pierwsza w historii próba zmaterializowania odwiecznych socjalistycznych idei państwa i społeczeństwa wyzwolonych z dyktatu kapitału w postaci państw realnego socjalizmu ujawniła z całą brutalnością nie tylko zalety nowego ustroju, ale również pułapki i niebezpieczeństwa, jakie niesie ze sobą taka transformacja. Przez dziesięciolecia społeczeństwo nie kwestionowało nowego ustroju. Przypomnę po raz n-ty, że słynne porozumienia sierpniowe w Szczecinie czy Gdańsku (tu przez krótki moment) podpisywane były pod transparentami „Socjalizm tak – wypaczenia nie!”. Przypomnę, że społeczny i gospodarczy program „Solidarności” były na wskroś socjalistyczne. Ale to poparcie prysło ostatecznie jak mydlana bańka w 1989 r., kiedy to, w pierwszych demokratycznych wyborach władza otrzymała od społeczeństwa czerwoną kartkę.

Podstawową lekcją z okresu Polski Ludowej jest ta, że żaden ustrój autorytarny, choćby kierował się najszczytniejszymi ideami, nie jest w stanie trwale się utrzymać, że tylko model społeczeństwa obywatelskiego, a więc poczuwającego się do współodpowiedzialności za państwo może dać nadzieję na stabilny rozwój. Dlatego ostatnia dekada Polski Ludowej była między innymi okresem burzliwych, głębokich dyskusji o kierunkach reform. Ostatecznie zwyciężyła opcja demokratyczna. Okres transformacji zakończył się 30 lat temu stworzeniem ram prawnych dla gospodarki wolnorynkowej, a później rozwiązaniem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i powołaniem nowej lewicowej partii, o zdecydowanie prodemokratycznym charakterze: Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej. Miałem zaszczyt i honor być uczestnikiem tych przemian. 30 lat temu powiedzieliśmy: po pierwsze demokracja. Demokracja, a więc wolne wybory, państwo prawa, trójpodział władzy, niezależne sądy i media. My, aktywni, zaangażowani obywatele Polski Ludowej opowiedzieliśmy się za demokracją i dzisiaj przyszło nam być jej obrońcami wobec śmiertelnych dla niej zagrożeń.

Demokracja obywatelska miała w nowej Polsce żywot krótki – wnet po 1989 r. rozpoczął się proces jej deformacji, który w ostatnich 6 latach przybrał dramatyczną formę: odwrotu od idei i zasad demokracji obywatelskiej i zwrócenia się ponownie ku autorytaryzmowi, wykorzystującego jedynie procedury demokratyczne do zdobycia władzy. Wyraźnie już jednak widać, że przestrzeganie formalnych zasad państwa demokratycznego nie służy utrzymaniu tej władzy. Stąd nowe elity rządzące Polską brną coraz dalej i głębiej, z coraz większą determinacją w bezprawie, w kłamstwa. Uciekają się do coraz bardziej haniebnych metod politycznych prześladowań osób wyznających odmienne od władzy wartości.

Ze zgrozą oglądam w mediach młodych, zdarza się, że tylko ze średnim wykształceniem hunwejbinów, którzy z żarem w oku, podniesionym głosem do kąta starają się stawiać polskie i międzynarodowe autorytety prawnicze, całe organizacje specjalizujące się tworzeniu i przestrzeganiu standardów państwa demokratycznego. Ze zgrozą i wstydem patrzę na osobę pełniącą urząd Prezydenta mojego kraju, która sanuje bezprawie, łamanie i naginanie ustaw, łamanie Konstytucji.

My, pokolenie 1950, urodziliśmy się w państwie, które wyłoniło się z wojennej pożogi, w państwie o demokracji ułomnej, daleko niepełnej. Ale ONI tworzą w tempie przyspieszonym nowy ustrój autorytarny, nową, o wiele groźniejszą dyktaturę nie z powodów sytuacji geopolitycznej, nie w warunkach powojennej hekatomby i gospodarczej katastrofy. Dążą do nowej dyktatury inspirowani pieniackim zacietrzewieniem osób, które przez lata, na siłę, udowodnić chcą przed wszystkim sądami, że śmierć ich bliskiego nastąpiła z winy lekarzy, inspirowani smoleńskim kłamstwem, cynicznym wykorzystywaniem śmierci bliskiej osoby do zdobycia i utrzymania niekontrolowanej władzy przez jednego, schorowanego starca. W swoim rewolucyjnym żarze umacniani są misjami nowej chrystianizacji Europy i świata. Wbrew wszystkiemu i wszystkim.

Historia i doświadczenia moje i mojego pokolenia uprawniają mnie do powiedzenia głośno i dobitnie: OSTRZEGAM! Ostrzegam przed kontynuacją tego szaleństwa, tego działania wbrew całemu światu, wbrew prawdzie, wbrew zasadom demokracji. ONI – elity nowej władzy, władzy mającej często charakter organizacji mafijnej, zabrnęli za daleko, zabrnęli do miejsca, z którego nie mają już odwrotu. Muszą dalej, z jeszcze większym rewolucyjnym zapałem kreować wewnętrznych i zewnętrznych wrogów, muszą dalej siać niezgodę, jątrzyć, kłamać, łamać prawo. Ale cenę za ich błędy płaci cała Polska. Płaci jako naród i jako państwo.

Nie mam złudzeń, że ONI zawrócą z obranej drogi, że osoby, które publicznie zadeklarowały się po stronie kłamstwa, oszczerstwa, niegodziwości i cynizmu, którzy z nową władzą związali swoje kariery polityczne i zawodowe nagle zmienią poglądy. ONI są już straceni. Ich osądzi historia i, mam nadzieję, niezależne sądy.

Co, jako zwykły obywatel, mogę zrobić  w dniu, w którym Prezydent RP podpisał ustawę „kagańcową”, w którym wszczęto dyscyplinarne i prokuratorskie postępowania wobec sędziego, który chciał stosować w wykonywaniu swych funkcji orzeczniczych prawo unijne i prawo krajowe? Mogę oczywiście brać udział w rożnych protestach, ale mogę też zwrócić się do tych moich znajomych i do tych członków mojej rodziny, którzy kiedyś być może dali się zwieść obietnicom, szlachetnym, ale w gruncie nieszczerym intencjom nowych autokratów, dali wiarę ich kłamstwom: zreflektujcie się! Jest jeszcze czas. Przyjmijcie swoją współodpowiedzialność za przyszłość Polski i ODMÓWCIE OBECNEJ WŁADZY DALSZEGO POPARCIA!

Wycofać się z błędu – to dowód odwagi i dojrzałości. Tkwienie w nim to dowód czegoś wręcz przeciwnego.

SKOK w bok

Okazuje się, że SKOK doi nie tylko polski system bankowy. „Brytyjski państwowy nadzór finansowy po wnikliwym zbadaniu planów rozwoju kasy i sprawdzeniu wiarygodności założycieli wydał licencję na prowadzenie działalności przez Polish Credit Union in United Kingdom – ogłaszał w styczniu 2014 r. dla „wPolityce” senator Grzegorz Bierecki swój kolejny, wielki sukces.

Polska Unia Kredytowa-WB założona została oficjalnie z inicjatywy europosła Ryszarda Czarneckiego. Miał on namówić 21 członków brytyjskiego Stowarzyszenia Techników Polskich, aby ci, przy organizacyjnym i finansowym wsparciu polskich SKOK stali się grupą założycielską Unii. Inicjatywę poparł Instytut Polski Akcji Katolickiej w Wielkiej Brytanii udzielając pomocy organizacyjnej grupie założycielskiej. Największe i najważniejsze wsparcie PUK WB uzyskała już w momencie tworzenia od SKOK w Polsce. Nie jest istotne, czy Ryszard Czarnecki był w istocie inicjatorem przedsięwzięcia, który przekonał do niego senatora Biereckiego, czy też od samego początku był Biereckiego agentem. Ważne jest, że to SKOK udzieliły Unii znaczącej pomocy finansowej (najprawdopodobniej w formie pożyczki) i organizowały szkolenia jej pracowników, a senator od samego początku publicznie trzymał nad Unią parasol. Pierwszym prezesem PUK WB został oczywiście Ryszard Czarnecki, który, w związku z uzyskaniem mandatu eurodeputowanego, zamienił ją w maju 2014 r. na funkcję prezesa honorowego.

PUK WB oferowała rachunki bieżące, depozytowe oraz kredytowe a także udzielanie niskooprocentowanych pożyczek, np. na zakup samochodu. „PCU-UK to bezpieczne miejsce do gromadzenia oszczędności, które służą rodakom, dając im dostęp do taniego kredytu, chroniąc ich przed wyzyskiem lichwiarzy” – mówił w 2014 r. senator Bierecki.

Uroczystości inauguracji działalności PUK-WB w styczniu 2014 r. nadano nadzwyczajną odprawę. Uświetnił ją ambasador RP w Londynie, żona ostatniego prezydenta RP na uchodźctwie, wicedyrektor polskiej Misji katolickiej w Anglii i w Walii, senator Bierecki, Ryszard Czarnecki i wielu innych dostojników.

 

Sielanka trwała całe cztery lata, dokładnie do 30 lipca 2018 r., kiedy to brytyjski FSCS (System Rekompensat za Usługi Finansowe) ogłosił upadek Polish Credit Union (UK) Limited. PUK-WB uznana została za niewypłacalną, niezdolną do wypłacenia pieniędzy swoim 600 członkom. FSCS wkroczył, aby chronić klientów i zwrócić pieniądze zdecydowanej większości członków. Ogółem FSCS wysłało płatności o łącznej wartości ponad 300 000 funtów do prawie wszystkich 600 klientów w ciągu 48 godzin od zgłoszenia upadku Unii. Najprawdopodobniej były to kwoty lokat bankowych rodaków, którzy swoje, ciężko zarobione pieniądze mieli „bezpiecznie oszczędzać”. Źródła internetowe milczą natomiast o losach kredytów udzielanych przez PUK-WB. Przecież zapewne na te kredyty Unia otrzymała na starcie swojej działalności pożyczkę od polskich SKOK.

300 000 GBP to bardzo mała kwota, nawet w skali polskiego systemu finansowego. O wiele bardziej istotny jest jednak sam mechanizm – do złudzenia przypominający ten polski. W Polsce klienci banków zapłacili w sumie (jak dotychczas) około 4,5 miliarda złotych w formie gwarancji PFG dla klientów upadających SKOK-ów. Bez odpowiedzi – póki co – pozostaje też pytanie o wielkość pożyczki, jaką polskie SKOK użyczyły PUK-WB na starcie, oraz – co jest jeszcze ważniejsze – czy pożyczka ta została zwrócona. Jeżeli nie, to cała operacja miała charakter wyprowadzania z Polski za granicę pieniędzy klientów polskich SKOK.  Jeżeli zaś pieniądze zostały z Polski wyprowadzone, to rodzi się pytanie kolejne: dokąd?

Senator Grzegorz Bierecki w okresie działalności PUK-WB, prócz funkcji krajowych, był między innymi prezydentem Światowej Rady Związków Kredytowych (World Council of Credit Unions – WOCCU).