wojna na Ukrainie – JACKA UCZKIEWICZA WOŁANIA NA PUSZCZY

Życzenia cudzysłowów pełne

„Wszyscy wszystkim ślą życzenia…” Taki noworoczny czas. Chciałbym też przesłać wszystkim życzenia aby ten rok był… no właśnie jaki. To co pierwsze przychodzi mi do głowy, to życzenie roku bez wojny. Życzenie ściętej głowy – wiem. Istota ludzka wie doskonale , że to co najbardziej ją odczłowiecza (inni mogą utrzymywać, że to, co eksponuje najbardziej efektywnie człowieczą naturę) to zabijanie drugiego człowieka. Jeżeli jest to akt indywidualny – to oczywiście wzbudza powszechne oburzenie. Uruchamiane są wszystkie procedury: aparatu przymusu, instytucji prawnych, opinia publiczna. Zabicie jednego człowieka jest zbrodnią. Zgoła inaczej jeżeli zabija się setki, tysiące ludzi naraz. Wówczas uruchamiany jest cały arsenał usprawiedliwiający (wojny sprawiedliwe, niesienie kaganka demokracji) za którymi stoją te prawdziwe powody: interesy ekonomiczne, gospodarcze i polityczne. Kampania „usprawiedliwiania” wojen, „usprawiedliwiania” prowokowania wojen, „usprawiedliwiania” wojen zastępczych prowadzonych za nasze pieniądze, w naszych interesach, ale przez żołnierzy trzecich państw i przez te trzecie państwa. Działaniom „usprawiedliwiającym” towarzyszą dzielnie działania zacierające , wypierające z publicznego obiegu niewygodne fakty. Osiem lat bombardowania rosyjskojęzycznej ludności cywilnej Ługańska i Donbasu przez ukraińskie, nacjonalistyczne formacje wojskowe nie zasłużyły na uwagę światowej opinii publicznej, ani na uwagę licznych, stosownych międzynarodowych instytucji. Te zbrodnie przykryła medialna mgła. Podobnie dzisiaj w strefie Gazy. Bombardowanie szpitali, obozów dla uchodźców jest na porządku dziennym i chociaż wzbudza protesty różnych społecznych grup, to śmierć kilkunastu tysięcy cywilów, głównie kobiet i dzieci w żaden sposób nie przekłada się na jakiś totalny sprzeciw i konkretne przeciwdziałania światowych politycznych liderów. Rzeczywiście, istota ludzka rzemiosło wojenne podniosła do niebywałego poziomu zarówno w wymiarze militarnym jak i społecznym.

Jednocześnie ludzkość nie wypracowała żadnych skutecznych mechanizmów zapobiegania wojnom. Wszystkie inicjatywy typu Liga Narodów czy ONZ okazały się mydleniem oczu, pokazówką na spokojne czasy. A dzieje się tak dlatego, że wojna jest w istocie głównym mechanizmem napędzającym kapitalistyczną gospodarkę i leży w żywotnym interesie najbogatszych 10 procent populacji Ziemi.

Życzę więc, aby 2024 rok, i następne, były latami bez wojen, ale wiem, że są to życzenia nierealne.

Drugim, powszechnie słyszalnym zwłaszcza w Polsce życzeniem jest życzenie (i obietnice) „powrotu do normalności”. Nie zanosi się na normalność. Miało być normalnie, prasa miała być niezależna, rząd miał mówić wyłącznie prawdę. A jak jest?

Jestem – jak każdy człowiek – ignorantem w większości obszarów. Ale staram się być ignorantem myślącym. Jeżeli więc napotykam na rzeczy niezrozumiałe, to oczekuję od „znających się” ich racjonalnego wyjaśnienia. Wygląda na to, że hasło „powrót do normalności” rozbiło się na pierwszym zakręcie, jakim stała się nieoczekiwana, krótkotrwała bo trzyminutowa wizyta w polskiej przestrzeni powietrznej… no właśnie, czego?

Piątkowy ranny komunikat Dowództwo Generalne informował o wtargnięciu w polską przestrzeń powietrzną „niezidentyfikowanego obiektu” (podkreślenie J.U) ze strony Ukrainy. Obiekt przebywał u nas około 3 minut, po czym… nie wiadomo co się z nim stało. Komunikaty wojska głosiły, że obiekt ten opuścił tereny naszego kraju, ale to samo wojsko rozpoczęło szeroką akcję poszukiwań w terenie. Ponoć po to, aby się upewnić co do tego opuszczenia. Jest to nowy, polski sposób weryfikacji radarowych systemów w warunkach bojowych. Według wojskowych źródeł obiekt ten „zginął” z polskich radarów przed opuszczeniem Polski. Zginął, czy został zgubiony przez nasze dzielne wojsko? A może to był jakiś super pocisk, który sam decyduje, czy ma być widoczny dla radarów, czy nie. Media nie zainteresowały się tym szczegółem. W przekazach bryluje teza, że „wojsko zdało egzamin na piątkę”.

Ale powróćmy do pytania co to był za obiekt? Zaraz po posiedzeniu BBN Minister Obrony w towarzystwie dwóch generałów stanął przed kamerami i mikrofonami mediów. Jeden z generałów mówił, że „wszystko wskazuje na to, że to była rosyjska rakieta”. Wszystko, czyli co konkretnie? Na wszelki wypadek generał nie stwierdził kategorycznie: „To była rakieta rosyjska”. Przekształcenie się ”niezidentyfikowanego obiektu” w „rosyjską rakietę” musi mnie, ignoranta wojskowego, skłonić do podstawowego pytania: Czy nasze służby obrony rakietowej, dysponujące najnowocześniejszymi, amerykańskimi systemami nie są w stanie zidentyfikować rakiety bojowej i muszą pozostać przy eufemizmie „niezidentyfikowany obiekt”? Czy ustalenie, że była to rakieta bojowa wymaga posiedzenia BBN? Przypisywanie obcemu państwu naruszenia integralności kraju to nie błaha sprawa. Ale znowu media nie podjęły tematu. „Rosyjska rakieta” to hasło wpisujące się w oczekiwania wielu środowisk nie tylko wojskowych. Podjęto oczywiście wszystkie „przewidziane procedurami” działania. Poderwano (w jakim celu?!) wojskowe samoloty polskie i natowskie, wezwano na dywanik MSZ chargé d’affaires Rosji, któremu nasz wiceminister dzielnie groził palcem i pobrzękiwał szabelką. Jednocześnie odmówił on przedstawienia dowodów na to, że to była rakieta rosyjska. Po co udowadniać rzeczy oczywiste?

Być może była to jakaś rosyjska rakieta, która zaatakować miała obiekty wokół Lwowa nieoczekiwanie od strony zachodniej, a nie wschodniej. Ale wówczas strona ukraińska bądź NATO powinni dostarczyć tego dowodów. Być może był to jakiś przypadek. Skoro bowiem na wojnie Pan Bóg ponoć nosi kule, to dlaczego nie miałby nosić rakiet?

Idąc pod prąd oświadczeniu Dowództwa Operacyjnego RSZ, że w tej sprawie „wykluczyć należy wszystkie możliwe scenariusze” (foto) postawię diaboliczne pytanie: a może to była ukraińska prowokacja, podjęta z ochotą przez polskich polityków? Teatr wojenny na Ukrainie dostarczył nam tak wiele przykładów inscenizacji, dezinformacji, akcji propagandowych, że taka z rakietą nad Polską to przysłowiowy pikuś. Pytanie jest takie: czy tym „niezidentyfikowanym obiektem” mógł być ukraiński (amerykański) bojowy dron?

Całe wydarzenia miało miejsce w szczególnym momencie. Świat powoli odwraca się od Ukrainy. Prezydent USA walczy z Kongresem o obiecane Ukrainie dodatkowe środki, w wielu krajach odczuwa się bolesne budżetowe skutki pomocy temu państwu, mnożą się społeczne protesty. Prezydent Zełenski przechodzi samego siebie domagając się prośbą i groźbą od Zachodu utrzymania i zwiększenia militarnej i finansowej pomocy. I nagle: rakieta rosyjska nad terytorium państwa NATO. Dar z nieba dla Zełenskiego! Efekty już widzimy: kilka europejskich krajów już podjęło decyzję o dodatkowej pomocy dla ukraińskiego rządu, zapowiedź nowych wydatków zbrojeniowych w Polsce, wzrost antyrosyjskich nastrojów, utwierdzanie opinii, że Rosja jest zagrożeniem dla NATO. Same konkrety, same plusy za sprawą „niezidentyfikowanego obiektu” który był, ale zniknął.

Temat „rosyjskiej rakiety” poruszył mnie, gdyż pokazał dwa problemy. Jeden to problem mediów, które w stanie „normalności” powinny być merytoryczne i dociekliwe, a jak się okazuje nie są. Druga kwestia, to obawa, że w takiej histerycznej niemal atmosferze, w której podejmuje się działania nadmiarowe, nie kierowane chłodną logiką ale politycznym zapotrzebowaniem, w stanie o dużym ładunku emocjonalnym, bieg spraw może łatwo wymknąć się spod kontroli. Czego nikomu nie życzę.

Świat wielobiegunowy czyli jaki?

Wystąpienie przygotowane na prośbę organizatorów konferencji: „Narodziny wielobiegunowego świata. Konfrontacja czy porozumienie” jaka miała odbyć się w Warszawie 26 listopada 2023 r., a która to konferencja została właśnie odwołana z powodu wycofania się sponsora. No cóż – los lewicy w kapitalizmie.

Próbując w najprostszy sposób odpowiedzieć na pytanie zawarte w tytule konferencji odpowiem wprost: gdybym miał obstawiać: konfrontacja czy porozumienie postawiłbym na konfrontację. Dlaczego? Otóż dlatego, że do porozumienie potrzebna jest wola minimum dwóch stron – do konfrontacji zaś wystarczy wola tylko jednej strony. Dopóki więc główny gracz ekonomiczny i finansowy świata: Stany Zjednoczone Ameryki Północnej kultywować i eksportować będą ideologię neoliberalną, dopóki hołdować będą tezie ogłoszonej swego czasu przez Miltona Friedmana – guru tej ideologii mówiącej, że kryzysy, te rzeczywiste lub te postrzegane są najlepszą drogą do rozpowszechniania i wprowadzania w życie idei neoliberalnych, dopóty skazani będziemy na niekończące się pasmo konfliktów wybuchających w różnych częściach świata.

O globalizacji napisano już setki, a może i tysiące książek. Najważniejszą, ogólnie podzielaną tezą w nich zawartą jest ta, że globalizacja to już czas przeszły. Nic bardziej mylnego. Nie możemy bowiem zapominać, że prócz globalizacji w sensie gospodarczym przebiega i raczej jest trudno odwracalny proces globalizacji w sensie społecznym. Mam na myśli topnienie przeszkód w komunikowaniu się pomiędzy ludźmi różnych kultur i ras, łatwe rozpowszechnianie się idei i faków, standardów myślenia i zachowania. Tą globalizację trudno będzie powstrzymać – chociaż nie jest to niemożliwe.

Za początek końca globalizacji gospodarczej uznaje się rok 2009, w którym dowodnie okazało się, że świat neoliberalny nie jest w stanie metodami pokojowymi uporać się ze skutkami powszechnego kryzysu zapoczątkowanego upadkiem banku Lehman Brothers, a spowodowanego fałszywą z gruntu lecz radośnie przez finansjerę światową doktryną Alana Greenspana, wieloletniego szefa FED o rozwoju gospodarczym drogą powszechnego zadłużania się. Recesja w Stanach problemy ze spłacaniem długów, a nade wszystko eksplozja gospodarcza ChRL, któremu to państwu przypisano w ramach globalizacji rolę jedynie wykonawcy i dostarczyciela surowców spowodowały, że idea globalnej gospodarki według tzw. Konsensusu Waszyngtońskiego się wyczerpała. I pojawiło się zasadnicze pytanie: co dalej? Szukający alternatywy dla nowego, opartego na kapitalistycznych zasadach systemu gospodarczego POWRÓCILI do idei systemu wielobiegunowego, czyli takiego, w którym gospodarka światowa zorganizowana jest w kilku klastrach, w każdym z których jedno państwo odgrywa dominującą, przywódczą rolę. Piszę „powrócili” gdyż idea ta jest dosyć stara. Tutaj pozwolę sobie nie podzielić poglądu dr. Szafarza, który w swoim znakomitym eseju „Narodziny świata wielobiegunowego” postawił tezę, że system kolonialny był systemem właśnie wielobiegunowym. Być może tak to wygląda z naszej perspektywy, ale w czasach kolonialnych wszyscy kolonizatorzy działali według tych samych zasad wywodzonych z „naturalnego” prawa białego człowieka do dysponowania życiem i dobrami naturalnymi innych, „kolorowych” narodów. Można więc śmiało utrzymywać, że czasy kolonializmu były czasami gospodarczego świata jednobiegunowego. Powracam do kwestii kolonializmu, gdyż bez jej zrozumienia nie można zrozumieć współczesnych tendencji i prób reaktywowania systemu wielobiegunowego. Dla nas – Polaków – kwestia kolonializmu jest trochę jak bajka z nie z tego świata. Swoją epokę quasi kolonizacji Ukrainy wstydliwie przemilczamy, wypieramy, a kolonizacja Afryki, Ameryki czy Australii kojarzy nam się z „Murzynkiem Bambo co w Afryce mieszka” Old Shattherhandem , a co najwyżej z filmową postacią Kuta Kinte. Tymczasem organizacja państw regionu Morza Karaibskiego CARICOM podejmuje akcję procesowania się z byłymi kolonizatorami o odszkodowania za okres ich panowania. Trzeba wiedzieć, że na Karaiby sprowadzono 10 razy więcej niewolników niż do Ameryki Północnej. Oszacowana przez CARICOM suma odszkodowań to około 18 bilionów dolarów. Główne roszczenia adresowane są do Wielkiej Brytanii, gdyż jej obywatele byli w zdecydowanej większości właścicielami plantacji na Karaibach. Wprawdzie Wielka Brytania zniosła niewolnictwo w 1834 r i nawet wypłaciła za nie olbrzymie odszkodowania, ale wypłaciła je nie krajom byłych niewolników, ale ich brytyjskim właścicielom. Bardzo wiele rodzin brytyjskich (między innymi rodzina obecnego ministra spraw zagranicznych, byłego premiera, Lorda Camerona) dorobiło się na Karaibach olbrzymich majątków i stanowili oni i stanowią nadal jądro brytyjskiej klasy próżniaczej. Suma wypłaconych odszkodowań była tak wielka, że rząd Wielkiej Brytanii zaciągnąć musiał olbrzymi kredyt bakowy, którego ostatnią ratę spłacił dopiero w 2015 r. W państwach post kolonialnych pamięć o czasach i krzywdach okresu niewolnictwa jest wciąż żywa pomimo nachalnej propagandy, że „wprawdzie było niewolnictwo, ale wprowadziliśmy tam cywilizację” i z pewnością mieć będzie wpływ na wybór dróg rozwoju tych krajów w perspektywie świata wielobiegunowego..

Ale właśnie w XVII wieku powstał w Londynie ruch intelektualny tzw. Lewellerów (wyrównywaczy). Był to ruch bez wątpienia postępowy w kwestiach społecznych i w dzisiejszych czasach jego członków niewątpliwie wyzwano by od „komuchów”. W kwestiach gospodarczych oferował zaś ten ruch model światowej gospodarki wielobiegunowej właśnie, czyli klastrów tworzonych przez bogate państwo-lidera, oczywiście państwo demokratyczne i grupę państw satelickich (Leviatanów), w którym społecznie akceptowana jest zasada: porządek w zamian za ograniczenie demokracji i praw. Odnotować przy tym należy dwie kwestie. Pierwsza to ta, że Levellerzy skończyli marnie – zostali spacyfikowani przez wojska Cromwella. Druga to ta, że jak widać na ich przykładzie idee są wiecznie żywe, i że dotyczy to również innych idei, pączkujących niegdyś na Wyspach – na przykład idei socjalistycznej.

Po okresie kolonializmu podejmowane były jeszcze inne próby globalizacji światowych relacji gospodarczych. Pamiętamy przecież treść pieśni, której fragment brzmi: „gdy związek nasz bratni ogarnie ludzki ród”. Próbą globalizacji było również słynne porozumienie z Bretton Woods.

We współczesnej dobie ruch ku systemowi wielobiegunowemu rozpoczął się od organizacji BRICS. Proces ten uzyskał nową, nadzwyczajną dynamikę na skutek wojny na Ukrainie. Nikt chyba nie ma już wątpliwości, że konflikt zbrojny Rosja – Ukraina z 2022 r. przekształcił się (został przekształcony?) w militarną konfrontację USA i ich satelitów z tworzącym się nowym porządkiem opartym na idei systemu wielobiegunowego. Trudno przewidzieć jaki będzie finał tej konfrontacji – jednak dynamika rozwoju alternatywy dla amerykańskiego miru zastanawia i skłania wielu analityków do tezy, że pod tym względem powrotu do sytuacji wyjściowej już nie ma. Haniebna teza Borella o kwitnących ogrodach i dżungli jeszcze bardziej ten proces przyspieszyła. A więc co nas czeka? Świat wielobiegunowy. Ale co to oznacza w praktyce?

Na razie zapowiada się system dwubiegunowy: Euro-Ameryka vs „sojusz suwerennych państw”. Czy przekształci się on w system wielobiegunowy? Czas pokaże, przy czym wiele tu może zależeć od Europy. Najważniejsze jednak pytanie jest następujące: czy układ wielobiegunowy będzie kolejną odsłoną, kolejną wersją kapitalizmu, jakąś nową formą relacji pomiędzy człowiekiem, pracą i kapitałem, jakimś mitycznym kapitalizmem z ludzką twarzą? Czy w układach wielobiegunowych wytworzą się warunki do rozwoju współczesnej, postępowej myśli socjalistycznej, czy też wręcz przeciwnie – za cenę sprawczości systemu zapłacimy demokracją obywatelską? Czy w systemie wielobiegunowym znajdzie się miejsce dla utopistów?

Jeżeli system wielobiegunowy ma być „nowym kapitalizmem”, to okazać się może, że będzie on bardziej konfliktotwórczy niż obecny.

Postulaty postępowych ekonomistów są znane. Odejść należy od mierzenia wzrostu gospodarczego wskaźnikiem PKB na rzecz całego systemu mierników jakości życia. Aby tak się stało państwo musi odzyskać kontrolę nad gospodarką i systemem finansowym, tak, aby podporządkować je nie celowi maksymalizacji zysku, czytaj: zaspokajania żądzy posiadania, nie bezrefleksyjnemu mnożeniu potrzeb człowieka lecz celowi jakim jest zaspokajanie podstawowych potrzeb członków wspólnoty jakimi są: praca, ochrona zdrowia, edukacja, dach nad głową, kultura – wszystko na najwyższym możliwym poziomie. Czy wreszcie system wielobiegunowy będzie kompromisem pomiędzy skutecznością, sprawnością a demokracją obywatelską, czyli innymi słowy usankcjonuje taki lub inny model autokracji??.

Pewne są dwie okoliczności. Pierwsza to ta, że tworzący się system tzw. „suwerennych państw” spaja zdecydowana wola odrzucenia amerykańskiego dolara w rozliczeniach międzynarodowych i wyzwolenia się tym samym spod politycznego i finansowego dyktatu USA. Druga okoliczność to wola wyswobodzenia się spod dyktatu międzynarodowych instytucji finansowych i dyktatu dużych międzynarodowych korporacji wzmacniając tym samym tendencje nacjonalistyczne. Reszta osnuta jest mgłą. Pewnym jest też to, że system najpierw dwubiegunowy, a później wielobiegunowy wywróci całą dotychczasową strukturę instytucji międzynarodowych zajmujących się sądownictwem i arbitrażem, ubezpieczeniami i innymi aspektami koegzystencji państw. W miejsce instytucji starych powstawać będą nowe. Ale czy stare problemy znikną?

W swoim świetnym artykule „Contemporary social and political mega-crisis and the goals of economics” prof. Kołodko idąc za wieloma innymi publicystami przytacza powody tego, że „kapitalizm (współczesny, czyli neoliberalny -JU) źle funkcjonuje”. Są nimi: brak uczciwej konkurencji, złe regulacje, korupcja polityków, oszustwa producentów, dystrybutorów i usługodawców, chciwość jako cnota, samoobsługa elit biznesowych i finansowych, napędzanie konsumpcjonizmu, różne usługi online, manipulowanie opinią publiczną przez skorumpowane media, cynizm elit politycznych. Pięknie, trafnie. Ale czy system wielobiegunowy ustrzeże społeczeństwa od takich patologii?

Jest wielce prawdopodobne wreszcie, że system wielobiegunowy wymagać będzie finansowej i gospodarczej koordynacji wewnątrz każdego „bieguna”. Czy czeka więc nas seria mini-globalizacji?

I wreszcie pytanie dla społecznej i politycznej lewicy najważniejsze: co system wielobiegunowy oznacza dla lewicy? Ile w nowym systemie gospodarczym i politycznym świata będzie kapitalizmu a ile socjalizmu? Czy lewica przygotowana jest na te zmiany? Ten problem uznaję za niezwykle ważny, wymagający osobnego, wnikliwego namysłu i dyskusji. Na wstępie do niej rozdzielić należy lewicę na lewicę kapitalistyczną, czyli para lewicowe ruchy społeczne akceptujące ustrój kapitalistyczny, widzący swoją misję w jego „socjalizowaniu” i lewicę antykapitalistyczną, poszukującą alternatywy dla współczesnego kapitalizmu. Ta pierwsza nie będzie miała problemu z dostosowaniem się do nowych warunkach. Lewica prosocjalistyczna zaś jest moim zdaniem zupełnie nieprzygotowana na nowe czasy. Uważam, że świat wielobiegunowy może stać się szansą lewicy prosocjalistycznej na je powrót do głównego nurtu politycznego. Ale socjalizmu nikt, ani Waszyngton, ani Moskwa ani Pekin nie poda nam na tacy.

Drugą co do wielkości grupą polityczną w Parlamencie Europejskim jest grupa Socjalistów i Demokratów. Nie słyszałem jednak o jakichś ważnych, prosocjalistycznych inicjatywach tej grupy. Jeśli nawet były takie, to nasi wybitni w niej przedstawiciele okazali się bardzo wstrzemięźliwymi w ich propagowaniu.

Unia Europejska

Idea świata wielobiegunowego, w którym Unia Europejska jest jednym z największych centrów gospodarczych świata kołacze się po głowach i publikacjach od wielu lat. Zwłaszcza żywa była w początkach XXI wieku, w czasach, gdy UE prezentowała największy potencjał gospodarczy świata i była liczącym się partnerem politycznym. Niestety to już przeszłość. Twierdzę, że Unia miała swoją historyczną szansę, lecz jej świadomie, lub nieświadomie nie wykorzystała. Kluczem do nowego otwarcia było uregulowanie, ustanowienie trwałych, strategicznych, partnerskich zasad współpracy z Rosją. Wizja Unii Europejskiej od Lizbony do Władywostoku była nie tylko inspirująca intelektualnie, lecz również mocno osadzona w pragmatyce sprzężenia technologicznej mocy Unii z olbrzymimi zasobami surowców naturalnych Rosji. To byłaby nowa, potężna jakość na scenie politycznej. Zabrakło jednak odwagi, zdecydowania, zdolności do strategicznego myślenia, a w końcu woli. Nie mogę mówiąc o tych sprawach abstrahować od osobistych doświadczeń. Wydarzenia incydentalne nie powinny stanowić podstawy do uogólnień tym nie mniej dla mojego obrazu świata mają ważne znaczenie.

Pierwszy raz zetknąłem się bezpośrednio z tym problemem w 2001 r, w rozmowie z jednym z czołowych, prawicowych polityków niemieckich (przyjaciel kanclerza Kohla), który zorientowawszy się, że znam język rosyjski w prywatnej rozmowie powiedział mi: „Wy (Polacy, JU) jesteście w bardzo dobrej sytuacji. Wy znacie ich (Rosjan) język, znacie ich kulturę. A my wszystkiego musimy się uczyć”.

Po raz drugi sprawa stosunków z Rosją dopadła mnie w Luksemburgu kiedy rozpocząłem swoja pracę jako pierwszy polski członek Europejskiego Trybunału Obrachunkowego. Prezes Trybunału na samym początku powierzył mi zaskakującą misję poprawy relacji ETO z Rosyjskim NIK-iem. Stosunki te załamały się po tym, jak w trakcie wizyty w ETO delegacji SPRF została ona dotkliwie obrażona przez jednego z członków Trybunału, wskutek czego przerwała wizytę i zamroziła kontakty z ETO. „-Bardzo zależy nam na ponownym nawiązaniu dobrych relacji z Rosjanami” przekonywał mnie Prezes. Za najlepszą formę naprawy tych relacji uznałem przeprowadzenie wspólnej kontroli wykorzystania środków unijnych w Rosji. Inicjatywa została bardzo dobrze, poważnie i odpowiedzialnie przyjęta przez Moskwę, całość zakończyła się wspólnym sukcesem, konferencje prasowe, uroczyste wspólne podpisanie raportu końcowego itp. Sielanka nie trwała długo. Konflikt zbrojny Rosja Gruzja położył jej definitywnie kres nie tylko relacjom Trybunału ale całej Unii z Rosją. Niby wszystko jasne, ale oto w 2015 roku znany amerykański politolog Mearsheimer w trakcie swojego słynnego wykładu na Uniwersytecie Bostońskim krytykując politykę Stanów w stosunku do Rosji przekonywał, że agresja na Gruzję była wprost odpowiedzią Rosji na zaproszenie Ukrainy i Gruzji do NATO na szczycie NATO w Bukareszcie. „Rosja dała wyraźny sygnał, że gotowa jest zdecydowanie bronić się przed ekspansją NATO. Była za słaba że by wejść na Ukrainę. Ale – twierdził Mearsheimer, jeśli USA nie zmienią swojej polityki, to Ukraina zostanie zniszczona”.

Z tą sprawą wiąże się jeszcze jedno moje doświadczenie. Otóż w trakcie przeprowadzania tej kontroli odbyłem spotkanie z przedstawicielami rosyjskich samorządów terytorialnych w jednym z miast 100 km od Moskwy. Pełna sala około 200 osób, długa rzeczowa dyskusja. Z tego spotkania z rozmów tych oficjalnych i nieoficjalnych wyszedłem z głębokim przekonaniem o bardzo silnych, proeuropejskich nastrojach wśród mieszkańców tego miasta. Wspominam o tym ilekroć mowa jest o żelbetowej kurtynie jaką zaciągnięto pomiędzy Europą a Rosją i nurtuje mnie pytanie, czy ta rosyjska proeuropejskość przetrwa czas wojny.

Jestem przekonany, że w takiej bądź innej formie współpraca pomiędzy Europą a Rosją się odrodzi. Niezbędne ku temu będą zmiany po obu stronach. Putin nigdy nie będzie partnerem dla Europy, Rosja nigdy nie zapomni roli Unii Europejskiej chociażby w mińskim oszustwie.

Zmiany będą potrzebne, a przed nami wybory do Parlamentu Europejskiego. Wybory te zadecydują o charakterze Unii, o tym, czy za sprawą zjednoczonej, europejskiej prawicy UE zmieni się w towarzyski, luźny klub polityczny, czy też uzyska szansę powrotu na ścieżkę dalszej integracji i odbudowy swojej politycznej i gospodarczej pozycji w świecie. Dla nas, dla lewicy wiąże się to z dwoma problemami. Po pierwsze lewica wspierać powinna w wyborach ugrupowania opowiadające się za dalszą europejską integracją. Więcej – uważam, że dla przyszłości Unii sytuacja jest na tyle krytyczna, że prounijne partie polityczne powinny sformułować wspólny blok wyborczy, na przykład pod nazwą „Polska europejska”, aby, idąc za ciosem jakim było obalenie w niedawnych wyborach parlamentarnych antyunujnego referendum wprowadzić do PE jak najwięcej prounijnie zorientowanych posłów.

Ta postawa nie wyklucza innego ważnego postulatu: konieczności łączenia się europejskich sił socjalistycznych w walkę o socjalistyczną Unię Europejską. Ale to już inna historia.

Cyrk Europa

fragment plakatu Cyrku "Europa" — fragment plakatu Cyrk „Europa”

Po Polsce wędruje Cyrk „Europa”. W swoich występach obiecuje „ekscentrycznych żonglerów”, „ewolucje pod kopułą”, „niewiarygodne transformacje” i wiele innych atrakcji. Bilety w cenie 60 i 50 zł. Czteroosobowa rodzina to już 220 PLN a do tego popcorn, cola…

Można jednak wiele zaoszczędzić szukając cyrkowych wrażeń. Potrzebny jest do tego niestety spory wysiłek poszperania w medialnych doniesieniach, aby te cenne trufle wydobyć spod ziemi. Atrakcje są jednak niemniejsze.

Byliśmy niedawno świadkami osobliwej wizyty europejskich polityków w stolicy Państwa Środka. Udali się tam mianowicie Prezydent Francji Manuel Macron i przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen. Już sam skład prowokuje do spekulacji. Jeśli się nie mylę jest to pierwsza tego rodzaju wizyta głowy najważniejszego państwa – członka UE i przewodniczącej Komisji Europejskiej. Skąd taka kompozycja? Tym bardziej, że na kilka dni przed wizytą przewodnicząca Ursula wygłosiła na forum Brukselskiego Centrum Współczesnej Polityki mowę, w której, porzucając język dyplomatyczny, obsobaczyła Chiny jak nie przymierzając św. Michał diabła. I zaraz po tym do Pekinu?

Macron – można się domyślać. Wobec coraz gorszej sytuacji społeczno-gospodarczej Francji chce jak najmniej stracić z dotychczasowej gospodarczej współpracy z Chinami. Nie jechał tam jednak jako równoprawny partner. Nic dziwnego, że towarzyszyło mu około 50 przedstawicieli francuskiego biznesu. Chiny bowiem, a dokładnie chińskie banki mają w ręku około 25% francuskiego zadłużenia. Chiny też mają swoje interesy we Francji i to nie tylko gospodarcze. Cóż jednak w tym towarzystwie robiła Pani Ursula? Kto jej towarzyszył? Co miała Chinom do zaproponowania? Tak więc skład ekipy intrygujący i automatycznie skłaniający do postawienia pytania: kto był szefem tej delegacji. Oficjalnie tego nie ogłoszono, ale Chińska Republika Ludowa zdecydowała. O ile Macrona fetowano jak męża stanu, głowę państwa, celebrowano spotkania z nim, to przewodniczącą Komisji Europejskiej zmarginalizowano do krańca dyplomatycznego protokołu. Bardziej upokorzyć dyplomatę podczas oficjalnej wizyty już chyba nie można. I Przewodnicząca niechybnie to dostrzegła, dając upust swej frustraci w publicznej wypowiedzi jeszcze na terenie Chin, w której starała się pouczać Chińczyków jak mają się zachowywać w światowej polityce. Chińczycy zapewne bardzo się tą wypowiedzią przejęli.

Polscy komentatorzy, idąc w ślad za zagranicznymi, starali się przed wyjazdem tłumaczyć ten egzotyczny zestaw delegacji podziałem ról: o ile Macron miał grać rolę tzw. dobrego policjanta, to von der Leyen przypadła rola policjanta złego. Ich wspólnym celem miało być – według tych komentatorów – odciąganie Pekinu od zacieśniania stosunków z Rosją. Trudno o bardziej idiotyczny pomysł. Technika złego i dobrego policjanta stosowana jest w przesłuchaniach przestępców lub co najmniej podejrzanych o poważne przestępstwa. I trudno sobie wyobrazić, aby dyplomacja chińska tego nie dostrzegła i nie wyciągnęła wniosków.

Ale mimo to coś jest na rzeczy. Część francuskiej prasy rozpisuje się mianowicie – i jest to ciekawa konstatacja – że Ursula von der Lehen rzeczywiście pojechała do Chin w roli policjanta, ale po to by pilnować Macrona, by ten za bardzo nie odszedł w swoich deklaracjach względem Chin od „linii”. Prasa ta jednoznacznie pozycjonuje Ursulę von der Lehen jako ambasadorkę USA, a w szczególności amerykańskich korporacji. Kim więc jest Przewodnicząca Komisji Unii Europejskiej? Kogo ona właściwie reprezentuje? Nie mogę zapomnieć jej aroganckiej, bezczelnej wręcz odpowiedzi, jakiej udzieliła jednej z francuskich eurodeputowanych, gdy ta, pokazując rachunki za energię jej wyborców zapytała co Komisja ma zamiar w tej sprawie zrobić. „To pytanie nie do mnie” powiedziała. „Powinna się z nim Pani zwrócić do Pana Putina”. Po czym odwróciła się szlachetną częścią pleców do audytorium i zeszła z mównicy. Pokazała wymownie gdzie ma eurodeputowanych i ich wyborców.

Skąd wzięła się Ursula von der Leyen w Brukseli? Przecież przed jej wyborem przez Parlament niewielu o niej słyszało. Wypłynęła otóż na fali kryzysu, jaki w 2019 r. zapanował w Europie po tym, jak kraje Grupy Wyszehradzkiej, z Polską na czele, zablokowały kandydaturę Manfreda Webera na szefa Komisji. Weber był doświadczonym europejskim politykiem, szefem największej politycznej frakcji w parlamencie. Z natury rzeczy i zgodnie z literą Traktatu Lizbońskiego był więc kandydatem oczywistym. Oczywistym, ale nie w oczach polskich burzycieli Unii. I w tym krytycznym momencie strona niemiecka wrzuciła kandydaturę nieznanej Ursuli von der Leyen. Wyboru Przewodniczącego Komisji Europejskiej dokonuje Rada Europejska, która kandydaturę kieruje do Parlamentu Europejskiego celem zatwierdzenia. Wynik glosowania W Parlamencie: 353 za, 327 przeciw, 22 wstrzymujących się. Prawdopodobnie zaważyło zmęczenie parlamentu kryzysem personalnym a może i to, że po raz pierwszy szefem Unii mogła zostać kobieta. Dla Pani Ursuli było to jak wybawienie. W Niemczech zaczęło się jej palić pod stopami z powodu wielusetmilionowych afer w kierowanym przez nią ministerstwie obrony. Między innymi chodziło o zniszczenie przez Panią Minister jakiejś korespondencji z niemieckim biznesem dotyczącym tych afer a stanowisko Przewodniczącej Komisji Europejskiej rozpościerało nas Panią Minister i nad aferą immunitetowy parasol. Afery z korespondencją, z mailami dziwnie lgną do Pani Przewodniczącej. Również dzisiaj na próżno parlamentarzyści europejscy wzywają do opublikowania korespondencji Pani Ursuli von der Leyen z amerykańskimi koncernami w sprawie zakupu szczepionek antycovidowych dla Unii.

Z tych powodów jak najbardziej uzasadnione jest pytanie kogo tak naprawdę reprezentują ta Pani. Według mnie najmniej Europę i najmniej obywateli Unii Europejskiej. I udając się do Chin wcale już tego nie ukrywa. Temu cyrkowi w Unii wcale się nie dziwię. Jak może Unia być samodzielnym, niezależnym graczem politycznym, skoro na najwyższe unijne stanowiska kieruje się ludzi znanych nie tylko ze swych antyunijnych poglądów, ale zamieszanych w różnego rodzaju afery finansowe i działania na szkodę unijnych finansów.

W oficjalnych wizytach na najwyższym szczeblu najważniejsze są rozmowy „in camera”. Nie zdziwiłbym się, gdyby Chiny w rozmowach z Macronem sondowały gotowość Francji wsparcia Chińskiej inicjatywy dyplomatycznego rozwiązania konfliktu na Ukrainie. Chiny ubiegają się o rolę kontrapunktu USA w światowej polityce – to widać. Przy tym o ile USA prezentują determinację we wprowadzaniu swojego porządku w świecie bezwzględnymi metodami militarnymi skojarzonymi z systemem sankcji gospodarczych i politycznego szantażu, o tyle Chiny chcą wyrobić sobie markę ośrodka politycznego, który proponuje drogę dokładnie przeciwną: drogę rozmów i kompromisów. Doprowadzenie do zawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Arabią Saudyjską i Iranem jest pierwszym sukcesem Chin na tej drodze. Dorzucenie do tego Ukrainy niewątpliwie jeszcze bardziej umocniłoby pozycję Chin jako świtowego lidera politycznego i alternatywy dla wojującej Ameryki.

Jeśli zaś celem wysiłków Macrona i von der Leyen było odwodzenie Chin od poparcia Rosji, to odpowiedź padła bardzo szybko. Właśnie media donoszą o niezapowiedzianych manewrach chińskiej floty wojennej, która ćwiczy morskie okrążenie Tajwanu. Być może jest to jawne ostrzeżenie USA przed dalszym militarnym angażowaniem się w wojnę na Ukrainę, demonstracja gotowości otworzenia przez Chiny drugiego frontu.

Te salta, ekscentryczne żonglerki, niewiarygodne transformacje europejskich polityków nie mogą skończyć się dobrze. Zwłaszcza dla widzów cyrku Europa

Pchają nas do wojny

Skandaliczna i bulwersująca wypowiedź sprzed kilku dni polskiego ambasadora we Francji dla jednej z francuskich stacji telewizyjnych, że : „ Jeśli Ukraina nie obroni swojej niepodległości, będziemy zmuszeni włączyć się w konflikt” wywołała lawinę komentarzy w prasie zagranicznej i polskiej. Kontrastuje z nią milczenie polskiego rządu. Wprawdzie ambasada Polska w Paryżu wydała na tą okoliczność specjalne oświadczenie, w którym przekonuje, że ambasador nie powiedział tego, co powiedział i co usłyszał cały świat, ale to „dementi” tylko pogarsza sytuacją Polski. Czym bowiem jest ambasada? Jest to instytucja do obsługi misji ambasadora i jest ona ostania instytucją, która powinna w tej sprawie zabierać głos. To trochę tak jakby sekretarka ministra finansów wydawała oświadczenie, że minister finansów, który w telewizji zapowiedział dajmy na to podniesienie podatków powiedział coś zupełnie innego niż wszyscy słyszeli. Naturalną reakcją w tej sprawie powinna być reakcja polskiego rządu – przede wszystkim premiera zapowiadającego niezwłoczne odwołanie Jana Eryka Rościszewskiego z francuskiej placówki. Wszak ambasador jest ustami swojego rządu, swojego premiera. Zwlekałem z tym wpisem czekając na taką reakcję – nie doczekałem się jednak.

Rząd nie skierował do prezydenta wniosku o odwołanie ambasadora – widać uznaje jego wypowiedź za własną. Bulwersujące znaczną część opinii publicznej zdanie zawiera tylko 12 słów, jest jednak bardzo znamienne. Jeżeli ambasadorowi „wyrwało się” lub coś w ferworze wystąpienia „chlapnął” to za taki błąd powinien być odwołany w trybie natychmiastowym. Chyba, że nie chlapnął.

Kwestia udziału Polski w konflikcie na Ukrainie pojawiła się zaraz po jego wybuchu. Wówczas to jeden z polskich generałów w publicznym wystąpieniu powiedział, że „Polska powinna upomnieć się o Królewiec, okupowany dzisiaj przez Rosjan”. W okresie całego konfliktu Polska jest najgorliwszym europejskim sojusznikiem Stanów Zjednoczonych, zarówno w dostawach własnego uzbrojenia, tranzytu uzbrojenia USA i ich sojuszników jak i szkolenia ukraińskich żołnierzy. Konflikt rosyjsko-ukraiński za sprawa USA przekształcony został w globalną konfrontację pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Rosją. USA (a w ślad za nimi i Polska) cynicznie zapewniają, że nie biorą udziału w wojnie. Polityczne cele Stany osiągają, podobnie jak w Jugosławii, Iraku czy Afganistanie swoją wojskową agencją – NATO. Ekwilibrystyka USA polega na tym, aby z jednej strony maksymalnie wykorzystać potencjał państw – członków NATO w tym konflikcie, a z drugiej strony uniknąć formalnego zarzutu o zaangażowaniu się NATO jako strony tego konfliktu. Dlatego co jakiś czas pojawiają się sugestie o wariancie militarnego zaangażowania się w wojnę na Ukrainie jakiegoś natowskiego państwa, ale bez formalnej decyzji NATO – z własnej jakoby inicjatywy i na własną odpowiedzialność. I w wielu medialnych spekulacjach niedwuznacznie na potencjalnego natowskiego, ale nie natowskiego uczestnika w wojnie wskazywana była Polska. Do 18 marca b.r., do słynnej, haniebnej, skandalicznej wypowiedzi polskiego ambasadora w Paryżu można było te doniesienia nazywać spekulacjami. Po tej dacie sytuacja radykalnie się zmieniła.

Trudno inaczej odbierać tą wypowiedź jak zapowiedź przygotowań Polski do wypełnienia tej amerykańsko-natowskiej misji, do czynnego, militarnego przystąpienia do wojny na terenie Ukrainy, jak oswajanie opinii publicznej z taką ewentualnością. Warto zwrócić przy tym uwagę na dwa elementy wypowiedzi polskiego dyplomaty. Mówi on o sytuacji, w której „Ukraina nie obroni swojej niepodległości”. Odnosi się więc do sytuacji, kiedy Ukraina zostanie bezapelacyjnie militarnie i politycznie pokonana przez Rosję. To jaki ma być wówczas cel polskiej interwencji wojskowej? Odbicie Ukrainy, dojście do Kijowa, Krymu, a może i do Moskwy? Innymi słowy: jeżeli wojna pomiędzy USA i Rosją na terenie Ukrainy toczona dzisiaj „do ostatniego Ukraińca” nie zakończy się sukcesem USA, to dalej będzie toczona „do ostatniego Polaka”?

Drugi znamienny fragment to ten, w którym ambasador twierdzi, że „Polska nie będzie miała innego wyjścia i będzie zmuszona włączyć się w konflikt”. Zmuszona przez kogo? Wprawdzie rządzący politycy (i nie tylko oni) straszą nas, że „Rosja nie zatrzyma się na Ukrainie, i że pójdzie dalej”, ale nie ma żadnych materialnych ani logicznych podstaw do takich twierdzeń.

Żyjemy w epoce społecznych podziałów. Do klasycznych, społeczno-ekonomicznych, ideologicznych dochodzą nowe: szczepienia, transseksualność, aborcja i wiele innych. Rodzi się w świecie na naszych oczach nowy podział generowany konfliktem ukraińskim: podział na partię wojny i pokoju. Dzisiaj w ofensywie jest stronnictwo wojny. To ono ma na swych usługach mainstreamowe media, pieniądze i wojenną ideologię. Ale coraz bardziej do głosu dochodzi stronnictwo pokoju, domagające się szybkiego zakończenia wojny na Ukrainie drogą pokojowych rokowań. Społeczne protesty przetaczające się przez Europę są tego przykładem. Dlatego, o ile nie dziwi mnie zachowanie polskiego rządu w sprawie wypowiedzi polskiego ambasadora, to dziwi mnie niezmiernie milczenie partii politycznych. Odebrało im mowę? Udają, że pada deszcz? Ale przecież prędzej czy później będą musieli zderzyć się w tej sprawie ze społeczeństwem i jasno opowiedzieć się, czy są za wojną czy za pokojem. Czy, zwłaszcza w świetle wypowiedzi ambasadora Rościszewskiego razem z rządem będą pchać Polaków na front, czy domagać się będą zakończenia konfliktu przy negocjacyjnym stole?

Odnosi się to również do polskich partii lewicowych. Słynna publiczna wypowiedź Anny Marii Żukowskiej pouczająca Kanclerza Niemiec źle wróży sprawie. Źle wróży również publiczna wypowiedź we Wrocławiu posła Zandberga, który przekonywał zebranych, że „uczestniczymy w sprawiedliwej wojnie” (chociaż formalnie Polska w tej wojnie ponoć nie uczestniczy). Poseł Zandberg stał się wyznawcą i propagatorem tezy ukutej przez Św. Tomasza z Akwinu, który wprowadził pojęcie „wojny sprawiedliwej” dla rozgrzeszenia zbrodni popełnianych w imię krzyża. A przecież każda wojna jest niesprawiedliwa. Sprawiedliwy jest tylko pokój. Dlatego pora zapytać polską Lewicę do jakiego stronnictwa się zapisała: do stronnictwa wojny czy pokoju?

Za duża ta góra!

Ślęczę nad wpisem Seymora Hersza „How America Took Out The Nord Stream Pipeline” (Jak Ameryka zniszczyła Nord Stream 2) – na stronie autora: https://seymourhersh.substack.com/p/how-america-took-out-the-nord-stream. Czytam raz, drugi i trzeci, i nie wiem, co mam z tym tekstem zrobić. Tak po prostu zamknąć go i przejść do innych tekstów nie mogę: zbyt jest ważny, zbyt fundamentalne sprawy autor w nim ukazuje. Tak, wpis Hersha będący kwintesencją jego dziennikarskiego śledztwa jeży włos na głowie, ale jeszcze większą trwogę budzi we mnie cisza, jaka w mediach zapadła po jego publikacji. Media odnotowały zdawkowo raczej jego pojawienie się, podjęto kilka prób podważania rzetelności autora, rządy USA i Norwegii sztampowo nazwały rewelacje Hersha kłamstwem i na tym koniec. Żadnych poważniejszych komentarzy, żadnych politologicznych analiz i wniosków. Cisza jak makiem zasiał. I właśnie ta cisza budzi lęk.

Tymczasem dorobek śledczego dziennikarstwa Hersha, jego autorytet w dziennikarskim świecie skłania do bardzo poważnego potraktowanie jego ustaleń. Wyniki jego ostatniego śledztwa zawarte są w samym tytule raportu, a w jego treści dziennikarz szczegółowo opisuje kto, jak i kiedy doprowadził do zniszczenia jednego z najważniejszych elementów europejskiej infrastruktury cywilnej, wspólnego dzieła europejskich i rosyjskich polityków, inżynierów i ekonomistów. Dowiódł w ten sposób tego, co było wynikiem wielu wcześniejszych domysłów i spekulacji, kierujących się prostym pytaniem „cui bono?”. Do najbardziej efektownych należało publiczne, nieoczekiwane, intuicyjne, entuzjastyczne i efektowne podziękowanie, jakie za wysadzenie największych europejskich gazociągów Nord Stream1 i 2 nazajutrz po tym akcie wyraził imiennie Ameryce Radosław Sikorski, polski były minister obrony i były minister spraw zagranicznych. Administracja USA próbowała w zabawny sposób skierować oskarżenie o wysadzenie rurociągów na Rosję, inni wskazywali na Ukrainę lub… Polskę. Ale to były domysły i spekulacje – dzisiaj mamy największą w takich sytuacjach pewność, że to USA dokonały tego aktu terrorystycznego. Tak – terrorystycznego, gdyż wysadzenie Nord Stream 1 i 2, jednych z najważniejszych i największych obiektów cywilnej infrastruktury w Europie nosi wszystkie cechy właśnie aktu terrorystycznego.

Zasadniczym celem aktu terrorystycznego jest nie tyle spowodowanie śmierci jak największej liczby ludzi czy jak największych materialnych strat wroga, ale wzbudzenie fali strachu, wprowadzenie stanu wiecznej niepewności: „nie znasz dnia ani godziny”. Straty ludzkie i materialne to tylko droga do tego celu.

Największym, najbardziej doniosłym ustaleniem Hersha jest moim zdaniem to, że rząd Stanów Zjednoczonych decyzję o wysadzeniu europejskich gazociągów podjął pod koniec 2021 r, czyli mniej więcej wówczas, gdy sekretarz stanu USA, z niebywałą jak na światową dyplomację arogancją odrzucał kolejne wezwanie Rosji do rozmów w sprawie bezpieczeństwa tego kraju. Decyzja o wysadzeniu europejskich strategicznych gazociągów była, jak pisze Hersh dla polityków amerykańskich oczywista – głównym ich problemem było jedynie to jak dokonać tego aktu, aby uniknąć międzynarodowej odpowiedzialności. Dla USA nie była to pierwszyzna. W 1982 r. na polecenie prezydenta Reagana CIA przeprowadziła tajną akcję terrorystyczną, której efektem było zniszczenie w ZSRR gazociągu syberyjskiego. Gazociąg ten budowano w celu eksportu rosyjskiego gazu do Europy właśnie. Wprawdzie strat w ludziach tym razem nie było, to jednak eksplozja jaką wywołano była największą w świecie eksplozją nienuklearną. Oczywiście program zaopatrywania Europy w rosyjski gaz został znacznie spowolniony.

Niezależnie od tego, że militarna agresja Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. była aktem haniebnym, niemającym uzasadnienia w prawie międzynarodowym, a politycznie po prostu głupim, ustalenia Hersha wskazują, że na długo przed tą agresją USA przygotowywały się do takiej wojny bynajmniej nie kierując się rzymską maksymą civic pacem para bellum, bynajmniej nie w celu osiągnięcia pokoju.

Drugim, nie mniej istotnym ustaleniem Hersha były motywy rządu USA. Już Nord Stream 1, jak pisze Hersh, uznany został przez USA jako zagrażający dominacji (pokr. J.U.) USA w Europie. Dominacja w stosunkach międzynarodowych nie jest pustym słowem. Wiąże się wprost z takimi pojęciami jak narzucanie, wymuszanie, podporządkowanie, kontrola i wyzysk ekonomiczny. Od samego początku prac nad Nord Stream 2 Stany Zjednoczone ostrzegały, że zrobią wszystko, aby ten projekt nie wszedł w życie. Kiedy cały szereg amerykańskich sankcji nakładanych przez kolejne lata i kolejne amerykańskie rządy najpierw na przedsiębiorstwa uczestniczące w projekcie Nord Stream2, potem na całe państwa nie dały efektu – Waszyngton uznał, że pozostało mu tylko jedno rozwiązanie: ostateczne. Różne były powody wojen. Być może w przyszłości, gdy opadnie propagandowy kurz wśród historyków ugruntuje się opinia, że do III wojny światowej przyczyniła się nieodparta wola utrzymania przez USA swojej dominacji nad Europą i światem. Inaczej nie sposób udzielić racjonalnej odpowiedzi na pytanie dlaczego zamiast szukać dyplomatycznych rozwiązań, które zapobiegłyby konfliktowi zbrojnemu pomiędzy Rosją a Ukrainą w Stanach Zjednoczonych zdecydowano o bardzo poważnej akacji sabotażowej przeciwko europejsko-rosyjskim relacjom gospodarczym. Zniszczenie Nord Stream 1 i 2, bez pytania o zdanie Niemiec i Francji (inicjatorów i współudziałowców tych przedsięwzięć) nie tylko zmieniły charakter wojny na Ukrainie. Było przede wszystkim aktem rozdzierającym kontynent euro-azjatycki na dwie części, było zerwaniem tradycyjnych gospodarczych, w tym i energetycznych związków Europy z Rosją.

Ogólnoświatowym symbolem terroryzmu był do niedawna atak islamskich fanatyków na budynki World Trade Center w Nowym Jorku 11 września 2001. Warto zgrubnie chociaż porównać ten atak z amerykańskim atakiem na europejskie gazociągi. Akcja terrorystyczna Al Kaidy na USA kosztowała życie około 3000 Amerykanów. Straty materialne oszacowane zostały na około 10 mld USD. Terrorystyczny atak USA na europejskie gazociągi skutkuje o wiele większą liczbą istnień ludzkich. Dzieje się tak dlatego, że stał się on zwrotnym momentem dla charakteru zbrojnego konfliktu na Ukrainie. Konflikt ten, w skali światowej i w historii świata w istocie niewielki, lokalny przekształcił w konflikt globalny, zamykając drogę do rozmów pokojowych – więcej – torpedując wysiłki pokojowego jego zakończenia. Liczba ofiar tego aktu terrorystycznego liczyć należy w setki tysięcy gdyż wojna wciąż trwa i nie widać szans na jej zakończenie. Jedyna różnica to taka, że ofiarami nie są tym razem Amerykanie.

Straty materialne są również nieporównywalne. W przypadku WTC szacowano je na 10 mld USD. Wartość samych zniszczonych Nord Streams to około 20 mld EUR. Do tego dodać należy praktycznie niemożliwe nawet do oszacowania straty gospodarek państw, członków UE spowodowanych wzrostem cen nośników energii, przerwaniem łańcuchów dostaw, kosztami imigracji. Nałoży się na to dodatkowe obniżenie poziomu życia Europejczyków będące efektem pospiesznie rosnących wydatków zbrojeniowych tych państw.

I cel najważniejszy w przypadku ataków terrorystycznych – zastraszenie. Ten cel Al Kaida osiągnęła z nawiązką. Zastraszyła nie tylko USA, ale, głównie przy pomocy samych Stanów, prawie cały świat.

Efekt zastraszenia terrorystycznego ataku USA na największe europejskie gazociągi jest również oczywisty. Stany Zjednoczone Ameryki Północnej pokazały, głównie Europie, „kto tu rządzi”. Wysadzając te gazociągi USA wysadziły w powietrze idee Unii Europejskiej jako samodzielnego politycznie i gospodarczo podmiotu politycznego, rozbiły w puch ambicje UE stania się jednym z kilku światowych centrów polityczno-gospodarczych. Stany Zjednoczone zademonstrowały niebywałą determinację w obronie swojej dominacji nad Europą, determinację do ponoszenia wszelkich kosztów tej obrony, zwłaszcza kosztów ponoszonych przez inne państwa i narody. Pokazały, że nie cofną się przed niczym.

W argumentacji wspierającej ten akt terrorystyczny często spotkać można wywody, że zniszczenie największych europejskich gazociągów miało na celu osłabienie ekonomiczne Rosji i pozbawienie jej dochodów na prowadzenie wojny. Trudno o bardziej pokrętny argument. W momencie eksplozji obydwa te gazociągi faktycznie nie pracowały. Nord Stream 2 był wypełniony i dopiero przygotowywany do uruchomienia a Nord Stream 1 pracował na bardzo niskim poziomie – głównie z powodu krytycznej sytuacji energetycznej Niemiec, które po prostu tego gazu nie miały aktualnie czym zastąpić. Wszystkie prawie europejskie państwa na gwałt opracowywały przy tym programy „uniezależnienia się od rosyjskiego gazu”.

Decyzja o zniszczeniu europejskich gazociągów Nord Stream 1 i 2 zapadła w Waszyngtonie pod koniec 2021 roku. Ładunki założono pod przykrywką corocznych bałtyckich manewrów NATO BALTOPS 22 w czerwcu 2022 r. Detonacji dokonano 3 miesiące później. Zniszczenie tych gazociągów nie miało żadnego wpływu na dochody Rosji ze sprzedaży gazu, nie było nakierowane na aktualną chwilę. Ten akt był wymierzony w przyszłość. Brutalne, fizyczne odcięcie Europy od gazu, będącego ważnym elementem bilansu energetycznego państw Starego Kontynentu wpychało po prostu rządy europejskich państw w ramiona amerykańskich koncernów paliwowych i polityków z Białego Domu. Fizyczne zniszczenie gazociągów, poza spektakularnym potwierdzeniem dominacji USA w Europie miało być może również na celu uczynienie bezprzedmiotowymi przewidywane rozruchy społeczne w państwach europejskich wywołane nieuniknionymi, drastycznymi podwyżkami cen energii. Spoczywający na dnie, wciąż będący „pod parą” gazociąg mógł łatwo stać się powodem powszechnych nacisków społecznych na europejskie rządy i żądań jego uruchomienia. W sumie atak terrorystyczny na największe europejskie gazociągi był wymierzony nie tyle w Rosję, co w istocie w Unię Europejską. I co najważniejsze, obserwując obecne relacje pomiędzy przywódcami Francji i Niemiec, będących do niedawna jeszcze filarami Unii Europejskiej, motorami jej dalszej integracji – był działaniem skutecznym.

Takie wnioski nasuwają się po lekturze raportu jednego z najwybitniejszych dziennikarzy śledczych Seymora Hersha. Skłaniają jednak one i do innych refleksji. Terrorystyczny atak USA na europejskie gazociągi nie był pierwszym przykładem państwowego terroryzmu „Made in USA”. Lista takich aktów jest bardzo długa. Wszystkie one przykrywane są górnolotnymi frazesami o „obronie wolności” czy „obronie demokracji”. Ale tak naprawdę służą utrzymaniu wszelkimi, również najbardziej brutalnymi i nieludzkimi metodami dominacji USA nad światem. Ale czy w jakimkolwiek kraju możliwa jest rzeczywista wolność i demokracja, gdy parasol nad ich formalnymi atrybutami dzierży mocarstwo terrorystyczne? Obawiam się bardzo, że wielu Polaków jest w stanie taką sytuację, takie relacje pomiędzy panem i wasalem zaakceptować. Ale co powiedzą ci intelektualiści, którzy przez całe dziesięciolecia na prawo i lewo rozprawiali o wolności i demokracji nie wspominając o tym, że ta wolność i ta demokracja, którą proponują to w istocie tylko sposób na utrzymanie światowej dominacji przez terrorystyczne mocarstwo? Czas wreszcie powiedzieć głośno, że wzór i patron naszej wolności i demokracji jest terrorystą.

Raport Hersha postawił przed wieloma intelektualistami, zadeklarowanymi bojownikami o wolność i demokrację górę, która okazała się tak wielka, że postanowili jej nie dostrzegać.

Co po globalizacji?

Zaproszony zostałem przez Stowarzyszenie Polska – Wschód i Fundację Innowacje do udziału w konferencji ” Szanse i zagrożenia realizacji globalizacji”. Poniżej mój tekst przekazany do materiałów konferencyjnych.

Coraz więcej ekonomistów prezentuje pogląd, że klasyczna globalizacja, której główne postulaty to ogólnoświatowa swoboda przepływu kapitałów i surowców jest już przeszłością. Po doświadczeniach walik z pandemią wirusa sars-cov-2, wśród których na czoło wysunęła się dystrybucyjna i organizacyjna rola państwa, ostateczny kres globalizacji położyła wojna pomiędzy imperialną Rosją a imperialnymi Stanami Zjednoczonymi toczona na terytorium Ukrainy, a w szczególności bezprecedensowy w swoim zakresie system sankcji ekonomicznych stosowanych przez część świata wobec Rosji, wymuszenie przez USA na Europie rezygnacji z zaopatrywania się w gaz rosyjski na rzecz droższego gazu amerykańskiego potwierdzone spektakularnym wysadzeniem gotowego do uruchomienia gazociągu Nord Stream2.

Globalizacja była szczytową formą neoliberalnej gospodarki kapitalistycznej i sama siebie unicestwiła. Przyczyną przekształcenia (przez USA) w sumie lokalnego kryzysu rosyjsko-ukraińskiego o charakterze głównie etnicznym w III Wojnę Światową był bowiem niezamierzony efekt globalizacji jakim stał się zaskakujący i ogromny rozwój gospodarki Chińskiej Republiki Ludowej. Państwo to w krótkim czasie wyrosło na najpoważniejszego konkurenta USA w rywalizacji o gospodarczo-ekonomiczny prymat na świecie. Światowy prymat nie jest dla USA kwestią wyłącznie prestiżową, ale jest dla tego mocarstwa podstawową kwestią egzystencjalną. Przypomnieć należy, że w 1970 r. USA jednostronnie wypowiedziały traktat z Bretton Woods z 1944 r. zrywając podstawę tego traktatu jaką było postanowienie o pokrywaniu wartości światowej waluty (za jaką uznano amerykański dolar) w rezerwach złota. Światowa waluta stała się przez to walutą fiducjarną, co rozpoczęło procesy globalizacyjne. Z drugiej strony ustanowienie dolara jako podstawowej waluty rozliczeniowej w transakcjach paliwowych powoduje, że de facto cały świat współfinansuje amerykański dług publiczny. Każde bowiem zobowiązanie finansowe wyrażone w dolarach jest podstawą dla FED do druku pieniędzy. Dlatego USA nie mogą wyzbyć się swojej roli „przywódczej”, a właściwie roli swojej waluty w rozliczeniach międzynarodowych i nie mogą dopuścić do dominacji ChRL w światowej gospodarce. Według opinii wielu amerykańskich politologów, wyrażanych na wiele lat przed rosyjską agresja militarną na Ukrainę najgroźniejszy z tego punktu widzenia byłby sojusz ChRL i Rosji. Maksymalne osłabienie Rosji jest więc głównym celem strategii USA w rywalizacji z ChRL.

Podstawowym więc pytaniem jest to jak wyglądać będzie świat po zakończeniu wojny na Ukrainie. Czy w jej wyniku dojdzie do wytworzenia się gospodarczego układu dwubiegunowego z centrami w Waszyngtonie i Pekinie, czy też USA zdołają utrzymać swoją rolę światowego dominatora. Ale nawet w tym drugim przypadku do powrotu do stanu wyjściowego, za jaki uznać można luty 2022 r. trudno raczej mówić. Świat już nie będzie taki jak niegdyś. Jaki więc będzie?

Nie można tutaj wspomnieć o katastrofalnej, niszczycielskiej roli globalizacji w wielu dziadzinach życia społecznego. Globalizację zasadnie więc obwiniać należy o komercjalizację mediów, a zwłaszcza o przekształcenie czegoś, co niegdyś nazywano „mediami publicznymi” w przedsiębiorstwa komercyjne. W efekcie pojęcie prawdy, odpowiedzialności mediów za prawdę wylądowały w koszu. Skutkiem jest najpoważniejszy w historii kryzys demokracji liberalnej, upadek autorytetu nauki i wiedzy, upowszechnienie się przedmiotowego traktowania potencjalnych wyborców przez polityków i kierujących nimi agencji medialnych. Przedstawiona na dzisiejszej konferencji prezentacja dr. Rogalińskiego jest tego doskonałym przykładem. Starał się on określić, na podstawie niezwykle szczegółowej analizy kilkudziesięciu światowych polityków, formułując dziesiątki, a może i więcej kryteriów szczegółowych, takich jak kolor oczu, szerokość nogawki spodni, czy kolor koszuli, „uniwersalny model polityka akceptowalnego społecznie”. Nie dyskutując naukowych wartości jego pracy nie sposób zauważyć, że wśród tego mrowia kryteriów zabrakło jednego: co dany polityka ma do powiedzenia ludziom.

Komercjalizacja mediów doprowadziła do tego, że współcześni politycy są de facto produktami medialnymi. Zanikło pojęcie „męża stanu”. Wśród czołowych polityków rządzących dzisiaj Stanami Zjednoczonymi, państwami europejskimi czy Unią Europejską nie można wskazać żadnego, któremu przypisać by można cechy męża stanu. Wszyscy oni są produktami medialnej propagandy, politykami, którzy zamiast ciągnąć „narodowy wóz” w kierunku, którym wyznacza im ich wiedza, doświadczenie, zdolności profetyczne i cnoty moralne, pchają go nadstawiając uszy na wyniki codziennych sondaży.

Globalizację oskarżyć należy o to, że regułami wolnego rynku finansowego objęła środki publiczne skazując wręcz państwa na „rozwój” przez zadłużanie. Innym skutkiem urynkowienia środków publicznych stała się możliwość wyprowadzania coraz większej ich ilości poza budżet państwa, poza społeczny nad nimi nadzór, jakie w założeniu ustroju demokratycznego stanowić miały parlamenty. Nastąpiła więc deprecjacja znaczenia parlamentów krajowych, deprecjacja zawodu parlamentarzysty.

Słabe rządy, kierowane przez słabych polityków, niemające możliwości kreowania własnej polityki gospodarczej przestają służyć ogółowi obywateli a skupiają się na służbie partii politycznej, na dbaniu o jej wyborczy interes.

Słabnącej roli nadzorczej parlamentu towarzyszył wzrost dominacji ponadnarodowych koncernów, dysponujących kapitałem często przekraczającym budżety państw. Pod rządami globalizacji to państwa stały się klientami koncernów a nie odwrotnie.

Olbrzymie szkody wyrządziła globalizacja w obszarach kultury i edukacji. Dewaluacja pozycji uczelni wyższych i znaczenia wyższego wykształcenia jest powszechna. Jeszcze kilka lat temu prasa donosiła o rynku pisania rozpraw doktorskich i habilitacyjnych na zamówienie. Dzisiaj donosi o coraz powszechniejszym zjawisku wykorzystywania Sztucznej Inteligencji przez uczniów szkól podstawowych do pisania wypracowań domowych. Wykształcenie staje się coraz większą fikcją, zdolność do samodzielnego, krytycznego myślenia nie tylko zamiera, ale coraz częściej jest po prostu tępiona. Pożądanym wzorem obywatela jest osoba, która nie myśli samodzielnie, ogląda reklamy i kupuje, kupuje, kupuje. Coraz bardziej przypomina to wczesne średniowiecze, w którym samodzielne myślenie, wydawanie opinii przynależało wyłącznie klerowi i osobom „wysoko urodzonym” podczas gdy samodzielne myślenie ludzi z plebsu piętnowane było jako grzech pychy. Po to by sterować ludzkim myśleniem koncerny opanowały media. Dzisiaj Facebook bez żadnej jawnej procedury, bez możliwości odwołania się, wyklucza osoby uznane przez – no właśnie, przez kogo – za nieprawomyślne z internetowej społeczności. Zakaz pisania o Orkiestrze Wielkiej Świątecznej Pomocy przez lokalne media w jaskrawy sposób pokazuje po co Orlenowi potrzebne były lokalne gazety, strony internetowe i inne lokalne media. Koncernowi paliwowemu po nic, ale jego politycznym mocodawcom w bardzo oczywistych celach.

Złych (choć są też i dobre) skutków globalizacji można mnożyć. Warto jednak pokusić się i na taką refleksję, że wszystkie te wyżej wymienione czynniki razem wzięte doprowadziły do warunków, w których władza może bezkarnie, właściwie bez skutecznego społecznego protestu, podporządkować sobie i swoim partykularnym interesom cały system wymiaru sprawiedliwości, doprowadzając porządek prawny państwa, a więc i całe państwo do ruiny.

Oczywiście to nie będzie tak, że globalizacja, która rozwijała się przez dziesięciolecia zniknie z naszej rzeczywistości z dnia na dzień. Nie zniknie. Wiele też zależeć będzie od politycznych skutków wojny USA z Rosją. Nawet jednak, jeśli dojdzie rzeczywiście do powstania dwubiegunowego układu polityczno-gospodarczego świata, światowy kapitał znajdzie sobie drogę, wypracuje metody, aby dalej realizować swój podstawowy cel jakim jest ekonomiczne i intelektualne panowanie nad masami społecznymi. Takim jest też cel ugruntowywanie podziału na masy nowych niewolników i na wąską kastę ludzi realnej władzy, ludzi lepszego sortu: najbogatszych, władających większością światowych kapitałów, mających nieograniczony dostęp do gruntownego wykształcenia, nowoczesnych technologii i osiągnięć genetyki.

Wojna na Ukrainie już jest i będzie jednym z punktów zwrotnych w dziejach naszej cywilizacji. W takich okresach pojawia się pustka ideowa tworzona przez odchodzące ze sceny doktryny społeczne i ekonomiczne. Neoliberalizm, a z nim wszystkie inne afiliowane przy nim ruchy polityczne (w tym takie jak europejska socjaldemokracja) nieodwołanie się kończy. Kto wypełni po nim przestrzeń?

Niestety, przychodzi konstatować, że najlepiej do wypełnienia tej luki przygotowana jest konserwatywna, narodowa prawica. Nie tylko prawicowa międzynarodówka spajająca ideowo takie osoby jak Orban, Kaczyński czy Putin ma się w najlepsze. W ostatnich dekadach prawica – na przykład polska – ustanowiła całą sieć instytutów, fundacji, zrzeszeń zajmujących się nie tylko uprawianiem taniej propagandy i pozyskiwaniem swoich partyzantów, ale tworząca fora do dyskusji, poszukiwań ideowych i programowych. Oficjalna, koncesjonowana lewica, która nie potrafi się wyzwolić z odium neoliberalizmu, którego swego czasu stała się przybudówką, drepce w miejscu i modli się o wzrost o 1 punkt procentowy w sondażach. Podobnie europejska lewica socjaldemokratyczna schodzi ze sceny wraz z neoliberalizmem. Jest to sytuacja o tyle paradoksalna, że wydawać by się mogło, że właśnie czasy przełomu, czasy zagrożeń dla pojedynczego człowieka jak i dla całych, olbrzymich grup społecznych, czasy rosnących gwałtownie nierówności, czasy systemowego podziału ludzkości na dwa plemiona: lepsze, posiadające pieniądze, kapitały, wpływy i władzę i gorsze, traktowane przedmiotowo, któremu dostarczać trzeba tylko trochę chleba i igrzysk, którego jedynym zajęciem jest tak naprawdę oglądanie reklam i kupowanie, że w takich czasach lewica rozwijać powinna swoje żagle. Nic takiego jednak nie następuje w skali makro.

Nie podzielam wyrażonego w trakcie dzisiejszej dyskusji poglądu, że w latach dziewięćdziesiątych skończył się socjalizm. To nieprawda. Lata dziewięćdziesiąte to kres bardzo ważnego historycznie projektu, jakim była próba tworzenia pierwszego w nowożytnej historii społeczeństwa i państwa wyzwolonego spod dyktatu kapitału. Państwa takie funkcjonowały kilkadziesiąt lat i sprawiły niebywały społeczny awans szerokich mas pracowniczych. Nie pora tu na prezentację bardzo długiej listy osiągnięć społecznych, gospodarczych i kulturalnych państw socjalistycznych w XX wieku, ale odnotować trzeba, że powstanie ZSRR i związku państw socjalistycznych zmusiło światowy kapitał do poprawy warunków pracy i życia ludzi pracy w wielu krajach na całym świecie, a dzisiaj jedno z tych państw jest pretendentem do światowego przywództwa.

W tym rozumieniu idea socjalistyczna odniosła sukces. Dlaczego nietrwały? Ten problem wciąż czeka na rzetelną analizę, na oddzielenie sukcesów realnego socjalizmu od jego błędów i błędów jego implementacji. Idee socjalizmu, socjalistycznego humanizmu, socjalistycznej gospodarki nie tylko nie zginęły, ale wręcz przeciwnie – są jedyną, realną alternatywą dla postępowego świata. Pytanie tylko w jakim trybie i w jakich warunkach prosocjalistyczne rozwiązania będą wdrażane. Najbardziej oczywiste są dwa scenariusze: drogą demokratycznych przemian lub jako społeczna reakcja po globalnym kataklizmie, jakim na przykład może być wojna jądrowa.

Odpowiadając na pytanie „Co po globalizacji?” odpowiem, że dla resztek inteligencji, zwłaszcza lewicowej, podstawowym zadaniem jest walka o wyrwanie społeczeństw z nowego intelektualnego średniowiecza, w które globalizacja wtrąciła świat. Potrzeba nam nowego Oświecenia, przywrócenia znaczenia dla rozwoju jednostki takich wartości jak wiedza, racjonalizm, swoboda myślenia podmiotowość jednostki. Nowe Oświecenie nie spadnie z nieba (dosłownie i w przenośni). Tak jak i poprzednie musi być efektem długotrwałego, zbiorowego, internacjonalistycznego wysiłku intelektualnego. I w organizacji tego ruchu lewica powinna odegrać istotną rolę.

W tym przekonaniu mam zaszczyt reprezentować na dzisiejszej konferencji Stowarzyszenie Przyszłość, Socjalizm, Demokracja, jakie niedawno zarejestrowane zostało we Wrocławiu. Naszą misją jest właśnie tworzenie platform dyskusyjnych dla ludzi lewicy, którzy nie tylko nie boją się terminu „socjalizm”, ale w ideach tego szlachetnego ruchu dostrzegają szansę dla siebie, swoich rodzin, swoich krajów. Stanowić chcemy choćby drobinkę tego powszechnego intelektualnego wysiłku na rzecz przywrócenia lewicy społecznej należnego jej miejsca i roli w tworzeniu alternatywy dla neoliberalizmu i globalizacji. Zapraszam do współpracy.

Dr inż. Jacek Uczkiewicz

Prezes Stowarzyszenia

Przyszłość, Socjalizm, Demokracja

Mamy prawo wiedzieć

„Przeglądowi Tygodniowemu” udało się – choć to rzecz niełatwa – głęboko mnie rozczarować. Konkretnie artykułem Marcina Odgowskiego „(Nie)regularni”. Autor podjął się tematu niezwykle ważnego, trudnego i bolesnego zarazem dla Polaków. I ten temat popisowo, dokładnie jak w słynnej piosence mistrza Młynarskiego – spieprzył.

Już sam początek jest dla dziennikarza pechowy. Relacjonuje w nim swoją rozmowę z 2015 r. z przedstawicielem DNR, który na linii frontu z ukraińskim prawym sektorem, wskazując na drugą stronę przekonuje, że tam są dwie kompanie Polaków i proponuje Odgowskiemu sprawdzenie, gwarantując bezpieczeństwo ze swojej strony. Jak wynika z artykuły dziennikarz nie sprawdził. Nie wiadomo czy nie wierzył w gwarancję bezpieczeństwa, czy bał się postrzału od drugiej strony, czy wreszcie zląkł się tego, że rzeczywiście mógł po drugiej stronie spotkać jakiś Polaków. I co wtedy? W każdym razie ważnego, ciekawego tematu dziennikarz Odgowski nie podjął, nie skorzystał z możliwości zobaczenia czegoś na własne, dziennikarskie oczy. Nie skorzystał ani w 2015 ani w 2022, gdyż obecny artykuł zupełnie nie nosi cech relacji z frontu a za to wszelkie cechy kompilacji różnych acz jednostronnych materiałów z medialnego frontu.

Autor artykułu „(Nie)regularni”, w którym porusza problem liczebności zagranicznych najemników po ukraińskiej stronie cytuje oczywiście oficjalne dane ukraińskie i rosyjskie, ale rzetelność tych ostatnich od razu, z urzędu wręcz dyskredytuje. W jaki sposób to czyni jest doskonałym punktem wyjścia do problemu zasadniczego. Oto cytat:

„O jakości tych rewelacji najlepiej świadczy historia z połowy kwietnia, kiedy ten sam generał (Konaszenkow, szef Wydziału Informacji i Komunikacji MO FR) informował o śmierci 30 Polaków w obwodzie charkowskim, na co do tej pory nie przedstawiono żadnych dowodów. O pukaniu się w głowę przedstawicieli naszego MSZ wspomnę tylko z obowiązku.”

Pamiętamy wszyscy z jaką determinacją obecne polskie władze podejmowały interwencje w przypadkach śmierci obywateli polskich za granicą (może z wyjątkiem niejakiego Izdebskiego w Albanii). Pamiętamy jak minister Ziobro gotów był wysyłać polskich policjantów na pomoc brytyjskiej policji, gdy stwierdzono tam zabójstwo pewnej Polki. Na każdym kroku władza demonstrowała jak drogie jest jej życie każdego Polaka za granicą i że gotowa jest zrobić wszystko, aby je chronić lub, w przypadku morderstw, ująć sprawców. Do czasu, do czasu wojny na Ukrainie.

Rosyjska strona w oficjalnym komunikacie informuje o zabiciu 30 polskich najemników – i nie była to pierwsza tego typu informacja. Czy ten komunikat wywołał jakąś reakcję polskich władz? Czy próbowały one oficjalnymi bądź nieoficjalnymi kanałami tą informację zweryfikować? Dziennikarz Odgowski odnotował tylko jedną reakcję polskiego MSZ: pukanie się w czoło. I jak wynika z jego artykułu ta reakcja polskich władz całkowicie dziennikarza zadawala – wręcz nawet satysfakcjonuje! Szafa Gra!

Dziwię się wielce, że żaden poseł, żaden dziennikarz nie zwrócił się do tej pory do polskich władz z szeregiem pytań o udział obywateli polskich w wojennych działaniach za naszą wschodnią granicą. W szczególności o informacje o liczbie polskich najemników, charakteru ich pobytu, liczbie zabitych i rannych. Że tacy są red. Odgowski nie ukrywa pisząc: „Żołnierze ci biorą aktywny udział w działaniach zbrojnych – zwykle na najtrudniejszych odcinkach frontu – jest więc oczywiste, że giną. Ale czy w skali podanej przez Rosjan?” Jeżeli nie tylu, o których mówią Rosjanie to ilu obywateli polskich zginęło do tej pory na Ukrainie? Kogoś to obchodzi?

Wszystko wskazuje na to, że osobowe zaangażowanie się Polski w wojnę na Ukrainie jest tematem tabu, starannie omijanym przez władze, polityków i media. Jestem jednak przekonany, że polskiemu społeczeństwu należy się rzetelna informacja nie tylko o liczbie Polaków walczących na Ukrainie, o ich ofiarach, ale również o tym, na ile ich pobyt jest rzeczywiście wyłącznie ich prywatną sprawą, a na ile jest przez polskie władze wspierany, jaką mają opiekę państwa w przypadkach ekstremalnych. Mamy prawo to wiedzieć.

Nie dorzucę Sierakowskiemu

Lewicowy publicysta Sławomir Sierakowski ogłosił zbiórkę publicznych pieniędzy na zakup jednego tureckiego drona Baykar dla ukraińskiej armii. Nie dołożę się do tej zbiórki.

Nie tylko dlatego, że jeden Baykar wobec sprzętu najnowszej generacji wartości setek miliardów dolarów, jakim Zachód zasila Ukrainę to mniej więcej ziarenko piasku na Pustyni Błędowskiej. Ale i to ziarenko budzi wątpliwości. Tureckie Baykary w warunkach wojny na Ukrainie po prostu się nie sprawdziły, stając się łatwym celem Rosjan. Zakup Baykara to wyrzucanie pieniędzy w błoto.

Przede wszystkim nie dołożę się dlatego, że taki gest nie będzie miał żadnego znaczenia dla rozwoju sytuacji militarnej i politycznej na Ukrainie. Bardzo bym chciał, aby z tej wojennej zawieruchy Ukraina wyszła jako państwo będące wzorem demokracji. Ale nie wyjdzie. Nie wyjdzie dlatego, że miała ponad 30 lat na to, aby skutecznie wdrożyć zasady demokratycznego państwa prawnego. Tymczasem stała się Ukraina karykaturą demokracji, państwem, w którym władza państwowa jest, niczym piłka w rugby, wyrywana sobie z rąk przez różne grupy oligarchów. Jest państwem oligarchów, którzy swoje niebotyczne majątki zdobyli uwłaszczając się na majątku państwowym i dzięki korupcji. Ukraina nie jest też państwem praworządnym. Jest państwem, w którym w bezwzględnej walce o polityczne i gospodarcze wpływy siłą, drogą przewrotu usuwa się legalnie wybrane władze. Jest państwem, w którym praktycznie zlikwidowano opozycyjne względem rządu partie polityczne (w tym partię socjalistyczną) i na długo przed rosyjską agresją pozamykano nieprzyjazne rządowi (prezydentowi) media. Przez dziesięciolecia Ukraina była i nadal jest olbrzymim siedliskiem korupcji przeżerającej społeczeństwo z samej góry do samego dołu. Czy dron Sierakowskiego jest w stanie odmienić to państwo, to społeczeństwo? Żadną miarą. Jedyną szansą na uzdrowienie Ukrainy jest rozwiązanie konfliktu militarnego drogą dyplomatyczną, drogą jakiegoś międzynarodowego porozumienia, w którym Ukraina zostałaby wręcz przymuszona do przeprowadzenia u siebie głębokiej, realnej, demokratycznej rewolucji. Ale należy mieć na względzie, że w przeszłości rząd ukraiński podpisywał już takie porozumienia, które jego następca a obecny prezydent, ostentacyjnie odrzucał. Bardzo surowy, międzynarodowy nadzór nad demokratycznymi przemianami w Ukrainie jest dodatkowo uzasadniony decyzją Unii Europejskiej przyznania temu państwu statusu kandydackiego do Unii.

Inicjatywa Sierakowskiego ma więc li tylko wewnętrzne znaczenie. Nie zakładam, że celem jej są względy marketingu osoby lub instytucji. Polacy nie muszą też dokumentować ani potwierdzać swojej solidarności z Ukraińcami zrzucając się na drona. A jeżeli tak, to jedynym celem akcji Sierakowskiego zakupu tureckiego drona bojowego pozostaje promilitarystyczne kształtowanie społecznych postaw. I tutaj mam poważny problem. Wychowany zostałem (całe moje pokolenie) w głębokim przeświadczeniu, że najgorszą rzeczą na świecie są wojny (i faszyzm), i że należy czynić wszystko, aby ich uniknąć. Tymczasem Polska, a właściwie obecne polskie władze coraz głośniej potrząsają szabelką. Czynnie uczestniczą już w ukraińskiej wojnie śląc tam tony wojskowego wyposażenia i amunicji. Na marginesie – to wyposażenie i amunicja nie są własnością rządu, ale całego społeczeństwa, od którego Sierakowski chce wydobyć dodatkowe 21 milionów zł. Na froncie giną polscy obywatele. Nie dalej jak wczoraj byłem świadkiem zabawy dzieci – uczestników jednej z wrocławskich półkolonii, w ramach której to zabawy grupa kilkunastu chłopców i dziewcząt, wyposażona przez organizatorów w atrapy broni palnej, z zapałem ostrzeliwała się zza różnych ukryć gumowymi strzałkami. I niech mi nikt nie mówi, że tak trzeba, że należy przygotowywać się od dziecka na odparcie rosyjskiej agresji na Polskę. Jeżeli bowiem takowa nawet nastąpi, to niestety mieć będzie nie postać strzelanki zza węgła, ale postać taktycznego uderzenia atomowego w ramach potencjalnej wojny Rosji z NATO.

Swoją inicjatywą Sierakowski wpisuje się jednoznacznie w brytyjsko-amerykańską doktrynę przeciągania tego konfliktu i rozwiązania go drogą militarną, doktrynę z zapałem wspieraną przez polski rząd. Jest to doktryna diametralnie przeciwstawna aktualnej doktrynie europejskiej. Jak na dłoni widać dzisiaj głęboki rozziew pomiędzy Brukselą a Londynem i Waszyngtonem w tej kwestii – Europa coraz bardziej skłania się do rozwiązań dyplomatycznych, coraz bardziej świadoma tego, że przeciąganie konfliktu tragicznie odbije się na politycznej i gospodarczej kondycji Unii, sprzyjać będzie i tak już wielkiemu transferowi kapitału z Europy do USA. Niezbędne są więc, zwłaszcza ze strony organizacji lewicowych inicjatywy społecznego nacisku na rząd pójścia tą właśnie drogą, razem z Francją, Niemcami czy Włochami. Sięganie do prywatnych pieniędzy obywateli celem militarnego wsparcie którejkolwiek z walczących stron – to ni mniej, ni więcej jak czynienie z nich współrealizatorów (choćby w symbolicznym wymiarze) doktryny eskalacji wojennych okrucieństw.

I my pójdziemy na kraniec świata?

Wielu ekonomistów, polityków, politologów zgodnych jest w opinii, że era neoliberalizmu dobiega kresu, dożywa swoich dni. Wyliczanie tych autorytetów zajęłoby zbyt wiele miejsca, wystarczy tu przytoczyć tylko nazwiska takich autorytetów jak Stglitz, Strange, Harvey, czy wreszcie Grzegorz Kołodko – jeden z najwybitniejszych współczesnych ekonomistów, filozofów ekonomii i strategologów. Konieczność pogrzebania neoliberalizmu wynika nie tylko z jego głównego celu, jakim jest stworzenie mechanizmu radykalnego, szybkiego bogacenia się elit tego kosztem maluczkich we współczesnym świecie, ale i z tego, że jak to dzisiaj wyraźnie widać neoliberalizm, będący w tym zakresie zaprzeczeniem liberalizmu, zrujnował podstawy demokracji obywatelskiej, wykreował niespotykane po II wojnie światowej wewnętrzne napięcia polityczne w krajach demokracji euro-atlantyckiej, środki masowego przekazu przekształcił w komercyjne środki masowej indoktrynacji, a obywateli sprowadził do roli manekinów wrzucających co 4 lata kartkę do urny wyborczej. Neoliberalizm otworzył drogę do władzy autorytaryzmowi, spowodował podniesienie głowy przez ugrupowania nacjonalistyczne czy wręcz faszyzujące. Neoliberalizm musi odejść – to pewne. Ale jak skończy? Wszystko wskazuje na to, że nie podda się bez walki.

Wielu ekonomistów i polityków wyrażało swoje opinie, że ogólnoświatowy kryzys ekonomiczny (a więc i społeczny) jest nieuchronny. Pytaniem było tylko jak i kiedy? Wskazywano, że przyczyna może być dowolna: jakaś większa katastrofa ekologiczna, pandemia czy jakiś lokalny konflikt zbrojny. Zaczęło się od pandemii sars_cov2. Pokazała ona, że pokonanie tej zarazy możliwe jest wyłącznie przy aktywnym interwencjonizmie w gospodarkę rządów, w tym rządów państw neoliberalnych, międzynarodowej współpracy i reglamentacji niezbędnych artykułów oraz dzięki ogromnym nakładom z publicznych budżetów. Kolejnego ciosu w skali ogólnoświatowej finansowe imperium neoliberalne mogło nie wytrzymać.

Dlatego nie może dziwić, że lokalny w skali świata konflikt na Ukrainie, wywołany odmową Ukrainy realizacji podpisanych przez to państwo porozumień mińskich, niezdolnością zachodnich sygnatariuszy tych porozumień do wyegzekwowania ich wdrożenia a następnie haniebną agresją Rosji na Ukrainę bardzo szybko, za sprawą Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej przekształcony został w zbrojną konfrontację pomiędzy Zachodem a Rosją toczoną na ukraińskiej ziemi. Rosja od dawna wskazywana była w natowskich dokumentach jako „największe zagrożenie”. Dla sojuszu wojskowego „największe zagrożenie” to największy przeciwnik. Dobitnie znalazło to wyraz w oficjalnym dokumencie rządu brytyjskiego „Globalna Brytania w epoce konkurencyjnej: zintegrowany przegląd bezpieczeństwa, obrony, rozwoju i polityki zagranicznej” (marzec 2021), gdzie napisano między innymi: „Wzmocnienie bezpieczeństwa i obrony w kraju i za granicą: będziemy współpracować z sojusznikami i partnerami, aby stawić czoła wyzwaniom dla naszego bezpieczeństwa w świecie fizycznym i w Internecie. NATO pozostanie fundamentem zbiorowego bezpieczeństwa w naszym rodzimym regionie euroatlantyckim, gdzie Rosja pozostaje najpoważniejszym zagrożeniem dla naszego bezpieczeństwa.”

Nigdy jeszcze, przeciwko żadnemu państwu Zachód nie zastosował tak ogromnej liczby sankcji ekonomicznych i politycznych jak przeciwko Rosji. Szybko jednak okazało się, że sankcje takie mają właściwości bumerangu i coraz boleśniej rykoszetem trafiają w zachodnie społeczeństwa. Odpowiedź Rosji w postaci zażądania płatności za węglowodory w rublach i niebezpieczeństwo wyrugowania amerykańskiego dolara ze znacznej części międzynarodowych operacji na rynku paliw jeszcze bardziej zwiększyła determinację Zachodu, głównie USA. Nawet częściowa detronizacja dolara, utworzenie alternatywnych systemów rozliczeń byłoby potężnym ciosem w amerykańską gospodarkę i w amerykański ład. W tym tylko upatrywać należy bezprecedensowego w swojej skali zaangażowania się finansowego i propagandowego USA i ich sojuszników w wojnę na Ukrainie.

Wojna z Rosją kosztuje niemało. Koszty poniosą rzecz jasna nie premierzy czy prezydenci zachodnich rządów, ale całe społeczeństwa. Najbardziej oczywiste, widoczne i dotkliwe są rzecz jasna koszty materialne ponoszone przez każdego z nas. Nikt nie lubi byś okradany, a przecież rodzajem kradzieży dóbr, często gromadzonych mozolnie przez lata jest galopująca, niekontrolowana inflacja. Niedawno pojawiły się w Polsce analizy, że pod koniec roku cena energii elektrycznej dla taryfy „G” może wzrosnąć o 70%. Kto to wytrzyma? Kto wytrzyma pośrednie skutki takiego wzrostu cen? Ale nie tylko w cenach problem – również w dostępności do szeregu towarów, zwłaszcza rolno-spożywczych w najbliższych latach.

Niebezpieczeństwo wybuchów społecznych niepokojów w USA i w UE na podstawie ekonomicznej rośnie. Jedyną więc drogą, historycznie sprawdzoną, jest dostarczenie cierpiącym społeczeństwom ideologii, która te cierpienia mogłaby usprawiedliwić i ukoić. I tutaj zachodnim przywódcom z pomocą przyszła historia: zdają się oni ogłaszać nową krucjatę Zachodu przeciw bezbożnikom. Historia takich krucjat jest długa jak długa jest historia zachodniej cywilizacji. I bynajmniej nie chodzi tylko o wyprawy zbrojne do Ziemi Świętej. O wiele krwawszymi były krucjaty przeciwko Słowianom w X – XI wiekach czy przeciwko husytom. Forma takiej krucjaty była również zbrojna interwencja NATO w Jugosławii.

Nie inaczej jak ogólnoświatowym wezwaniem do takiej nowej krucjaty zachodniego świata przeciwko „wschodnim barbarzyńcom” uznać należy wystąpienie Elizabeth Truss, brytyjskiej minister spraw zagranicznych na wielkanocnym bankiecie burmistrza Londynu 27 kwietnia b.r. Wzywając do powszechnej rozprawy z Rosją Pani minister powiedziała między „innymi: „Wojna na Ukrainie jest naszą wojną – jest wojną wszystkich, ponieważ zwycięstwo Ukrainy jest strategicznym imperatywem dla nas wszystkich.” Trudno o bardziej jednoznaczne wezwanie do walki i do poświęceń.

Hasło zostało rzucone, więc gorliwcy się zaktywizowali. Zwłaszcza polski premier Mateusz Morawiecki wychodzi wręcz z siebie aby stanąć na ideowym czele tej krucjaty. Z jednej strony to mu się nawet nie dziwię: Polska pod prawicowymi rządami PO i PiS przez dziesięciolecia „stawała na uszach”, by stworzyć swój wizerunek jako obrońcy Zachodu przez bezbożnym Wschodem. Aż tu nagle zrządzeniem historii na pozycję lidera wysunęła się Ukraina i prezydent Zelenski, który po prostu ukradł show PiSowi. Dlatego rząd Polski a premier w szczególności nie maja wyjścia – muszą atakować. Takim właśnie atakiem był wywiad, jakiego ostatnio udzielił był nasz pierwszy minister „Daily Telegraph”. Strasząc świat rosyjską ekspansją, która nota bene z trudnością radzi sobie na Ukrainie, stwierdził w nim między innymi: <<”Russkij Mir” to rak, który trawi nie tylko większość rosyjskiego społeczeństwa, ale stanowi śmiertelne zagrożenie dla całej Europy. Dlatego nie wystarczy wspierać Ukrainę w jej militarnej walce z Rosją. Musimy całkowicie wykorzenić tę nową, potworną ideologię>>. A więc walka z Rosją, z „większością rosyjskiego społeczeństwa”. Ale walka po uprzedniej dehumanizacji przeciwnika – gdyż dopiero z przeciwnikiem, którego obedrze się ze wszystkich człowieczych przymiotów można zrobić wszystko i bez grzechu. Jak leczy się raka? Skalpelem, promieniowaniem, chemią lub kombinacją tych metod.

Polski rząd bezsprzecznie ubiega się o przywództwo w nowej, zachodniej krucjacie. Niestety, chcąc nie chcąc weźmiemy w niej udział wszyscy płacąc za nią swoimi pieniędzmi, swoim zdrowiem, przyszłością naszych dzieci. Pokusa oczywiście jest wielka. Nic nie stracił na aktualności list arcybiskupa magdeburskiego Adelgoza z 1106 r, w którym wzywał on do zdobywania ziem słowiańskich pogan, stwierdzając, że są to obszary zaludnione przez „najgorsze ludy”, a zajmowanie ich może przynieść korzyść podwójną: „Sasi, Frankowie, Lotaryńczycy, Flandryjczycy – przesławni zwycięzcy – tam będziecie mogli i zbawić wasze dusze, i jeśli się wam spodoba, zdobyć na osiedlenie bardzo dobrą ziemię”*. Czasy zmieniły to tylko, że owymi „rycerzami” są dzisiaj de facto politycy, bankierzy i magnaci finansowi. Stawka jest też dużo większa: nie tyle chodzi o ziemię na osiedlenie (Hitlerowi się nie udało) ile o złoto, diamenty, gaz, ropę, metale rzadkie itp., itd.

Tragizm sytuacyjny jest w tym, że z jednej strony mamy obiektywnie zagrożony w swoim bycie neoliberalny świat wszelkimi sposobami walczący o utrzymanie swojej światowej dominacji, swoich przywilejów i praw do eksploatacji innych narodów a z drugiej strony imperium, na które tenże świat wydał już wyrok, i które też stanęło przed problemem być albo nie być. I obydwie, śmiertelnie zagrożone strony dysponują ogromnymi potencjałami jądrowej broni masowego rażenia. Może więc niestety tak się stać, że proroczym okaże się tytuł świetnej książki P. Barreta i J_N Gurganda o europejskich krucjatach do Ziemi Świętej „I my pójdziemy na kraniec świata”. Rzeczywiście, dzisiaj znowu możemy pójść. Wszyscy. I nawet o jeden krok dalej.

*) Maria Janion, „Niesamowita Słowiańszczyzna”.

W odpowiedzi prof. Tadeuszowi Klementewiczowi

Dziękuję Tadeuszu za MĄDRY artykuł („Trybuna” 18.03.2022 r. „O jeden kraj za daleko”). Tym nie mniej pozwolę sobie na parę uwag nie tyle polemicznych, co uzupełniających Twój wywód.

W czasie wojennym, a taki mamy, media w oka mgnieniu zostały zmobilizowane i skierowane na pierwszą linię frontu. Rakiety, anty-rakiety i anty-anty-rakiety frontu propagandowego rażą nas 24 godziny na dobę. Każda wojna – jak wiadomo – ma dwa oblicza: etyczno-moralne i strategiczne. Moralno-etyczna ocena tej i każdej innej wojny jest jednoznaczna: wojna to samo zło. Znamienne, że na tych właśnie kwestiach koncentruje się 99,99% doniesień medialnych, wśród których dominują oczywiście wzajemne oskarżenia o wszelkie możliwe wojenne zbrodnie. Bardzo rzadko, albo zgoła wcale podnoszony jest w medialnych publikacjach aspekt strategiczny tego konfliktu wojennego, szukanie odpowiedzi na podstawowe dla przyszłości pytania:

– jakie procesy polityczne, społeczne i gospodarcze doprowadziły do tego, że taki konflikt zaistniał?

– czy zrobiono wszystko, aby tego konfliktu uniknąć, czy wręcz przeciwnie: robiono wszystko, aby on wybuchł?

– kto będzie jego ostatecznym beneficjentem?

– jak wojna na Ukrainie wpłynie na geopolityczną mapę świata? itd itp.

Na tym tle Twój artykuł Profesorze jest perełką, unikatem, jest pocieszającym przykładem, że wolna, nieskrępowana, racjonalna myśl nie została zabetonowana w jakiejś mysiej dziurze.

A teraz kilka refleksji na tematy, które podniosłeś.

Świat po tej wojnie nie będzie już taki jak przed – to pewne. Ale jaki będzie? To fakt, że tylko trzy kraje zaliczyć dziś można do mocarstw: USA, Rosję i Chiny. Jestem jednak bliższy opinii Mearscheimera, że najważniejszy konflikt, jakiego jesteśmy światkami i przedmiotem jednoczesnie to konflikt pomiędzy USA a Chinami, a Rosja, jako najsłabszy podmiot w tej „wielkiej trójce” odgrywała rolę języczka u wagi. Sytuacja klarowała się przez ostatnie 20 lat. Ani Europa, ani Stany Zjednoczone nie potrafiły zawiązać z Rosja partnerskiego, strategicznego sojuszu, popychając ją na wschód. Rację wydaje się mieć Mearscheimer wskazując na przełomowe w tej kwestii znaczenie bukaresztańskiego szczytu NATO w 2008r, na którym oficjalnie zaproszono Gruzję i Ukrainę do tego sojuszu militarnego. Odpowiedzią Moskwy, która nie ukrywała, że nie pogodzi się z dalszą ekspansją NATO była agresja na Gruzję kilka miesięcy po natowskim szczycie. Ukraina czekała do 2014 r. a finalnie do 2022.

Od szeregu lat wielu makroekonomistów wieszczyło nieuchronność kolejnego wielkiego kryzysu gospodarczego. – Wiadomo, że nastąpi. Nie wiadomo tylko kiedy i z jakiej przyczyny: może nią być katastrofa ekologiczna, jakieś lokalne zamieszki czy wojny – mówiono.

Najprawdopodobniej nie o samą Ukrainę chodzi w tej wojnie. Najprawdopodobniej Moskwa postanowiła zadziałać uprzedzająco, aby zablokować dalsze rozprzestrzenianie się NATO. Teza nagłaśniana przez wiele różnych mediów z frontu propagandowego, że przyczyna wojny jest jakoby osoba Putina i jego psychiczna choroba ma dokładnie taką samą wartość jak teza, którą wkładano nam do głowy w szkołach, że przyczyną I Wojny Światowej był zamach na życie arcyksięcia Ferdynanda. Ciekawa tutaj byłaby opinia Hongbinga Songa na temat roli światowej finansjery w roznieceniu tego konfliktu. W swojej świetnej książce „Walka o pieniądz” (wyd. Wektor, 2017 r.) ten chiński analityk udowadnia między innymi tezę, że za wszystkimi kryzysami i wojnami współczesnego świata stała światowa finansjera, która kreowała wręcz te wydarzenia lub im sprzyjała. Dzieje się tak zdaniem autora, gdyż wojny są nieodzownym elementem systemu finansowego opartego o zadłużanie się obywateli i państw, którego jedynym celem jest zysk. Jaka była rola FED, MFW i banków centralnych w dzisiejszej wojnie Rosji z Zachodem? Rozpoczynając bowiem agresję na Ukrainę Rosja na długie lata zatrzasnęła swoją Zachodnią Bramę, świadomie odcięła się od Zachodu nie skrywając, że jej celem jest nowy podział stref wpływów na świecie. Oczywiście sama nie jest zdolna do zaprowadzenia nowego, globalnego ładu – musi działać ręka w rękę z Chinami. Dokładnie przewidział to Mearscheimer, który w wykładzie na bostońskim uniwersytecie w 2017 r. zapowiedział, że jeżeli Zachód nie porozumie się z Rosją, to Rosja sprzymierzy się z Chinami, a wówczas – głosił ten politolog – Ukraina zostanie zniszczona. Nie chodzi więc w istocie o Ukrainę, ale o Stany Zjednoczone.

Niewątpliwie Chiny będą największym wygranym tej wojny. Już dzisiaj wspierając Rosję deklarują Ukrainie wolę bardzo głębokiego zaangażowania się w jej odbudowę po wojennych zniszczeniach. Wygranym będzie też światowa finansjera, której wszystko jedno kto do kogo strzela, byle tylko zaciągał kredyty na bomby, a potem na odbudowę. Będzie, o ile Rosji i Chinom nie uda się wywrócić tego systemu. Napomknięcie przez Ławrowa w jego pierwszym po wybuchu konfliktu wystąpieniu o nadziejach jakie dla nowego ładu światowego może nieść ze sobą system kryptowalut jest zapewne nieprzypadkowe.

Przegranym (prócz ewentualnie Rosji) będzie Unia Europejska. Konflikt ukraiński nie tylko osłabia Unię ekonomicznie, ale co ważniejsze również politycznie i moralnie. W „chwili prawdy” Unia pokazała, że nie jest zdolna do kreowania własnej, samodzielnej polityki zagranicznej, wykazała, że nie należy do grona światowych graczy politycznych. Jeżeli tuż przed wybuchem wojny Niemcy i Francja usiłowały realizować jakąś niezależną, europejską politykę wobec Rosji, to wkrótce doszlusowały te państwa do amerykańskiego szeregu.
Największym przegranym tej wojny będą jednak, jak zwykle w dziejach, zwykli, szarzy ludzie. Nie tylko ci, z terenów objętych działaniami zbrojnymi, ale wszyscy, których już pośrednio lub bezpośrednio dotyka wzrost cen nośników energii, a jutro wzrost cen żywności, których już dotyka spowolnianie gospodarki. Tak na prawdę, to my wszyscy w sensie dosłownym ponosimy i ponosić będziemy koszty sankcji ekonomicznych, nie ważne przez kogo i na kogo nakładanych.

Wielką niewiadomą jest oczywiście Rosja. Jeżeli Rosja zostanie zmuszona do odstąpienia od agresji na Ukrainę, to zapewne nie za sprawą takich czy innych sankcji zewnętrznych. Największym zagrożeniem dla polityki obranej przez parlament i rząd rosyjski może się okazać rosyjskie społeczeństwo. Okres moich doświadczeń ze współpracy z rosyjskimi instytucjami ugruntował we mnie przekonanie o głębokiej proeuropejskiej orientacji przynajmniej części tego społeczeństwa. Czy ta część łatwo pogodzi się z zatrzaśnięciem wrót Zachodniej Bramy?

A Polska? Dramat ukraiński obnażył dziecinadę polskiej polityki zagranicznej: dziecinadę buńczucznego sprzeciwiania się ogólnoeuropejskiej polityce migracyjnej, dziecinadę stawiania zasieków i uzbrojonych żołnierzy przeciwko uchodźcom z Syrii, Afganistanu czy Iraku. Cały obecny pisowski establishment wyrosły z wrogości do obcych, z wrogości do wielokulturowego społeczeństwa nagle postawiony został przez historię przez zadaniem pilnej, niemal natychmiastowej budowy rzeczypospolitej dwóch narodów. W Polsce już przed konfliktem mieszkało około 1 miliona Ukrainek i Ukraińców. Dzisiaj doszło ponad 1.700 tys. nowych, głównie kobiet i dzieci. Jeżeli nawet niw wszyscy finalnie zostaną w naszym kraju, to choćby z tytułu łączenia rodzin dojdą nowi. Tak czy inaczej populacja zamieszkująca tereny pomiędzy Odrą a Bugiem nagle zwiększy się o około 10%. Czy wszyscy w Polsce łatwo pogodzą się z wyrastającymi nieopodal kościołów cerkwiami?

Ale istnieje inne, potencjalne wprawdzie, lecz poważniejsze zagrożenie dla Polski. Może się nim bowiem okazać tak lub inaczej wyrażona wola społeczności międzynarodowej, aby na przykład na mocy jakichś międzynarodowych porozumień Polska właśnie objęła patronat nad zachodnią Ukrainą, nad Galicją. Obawiam się, że takiego ciężaru gospodarczego, kulturowego i społecznego dzisiejsza Polska nie udźwignie.

Na koniec kilka słów o lewicy kontekście wojny Rosji z Zachodem. Nie ulega dla mnie wątpliwości, że na ten dramat nałożyły się trzy okoliczności: immanentna potrzeba kapitalizmu okresowego oliwienia swojej machiny ekonomicznej krwią ofiar wojen, konflikt pomiędzy imperializmem amerykańskim i rosyjskim oraz antagonizm pomiędzy nacjonalizmem rosyjskim i ukraińskim. Wniosek dla lewicy jest prosty: tylko nowoczesny, demokratyczne socjalizm, w którym motorem rozwoju nie jest niszczycielska żądza zysku i który wolny jest od zmory nacjonalizmu może być podstawą alternatywy dla obecnego turbokapitalizmu, nadzieją na nowy, lepszy świat.